مدت مطالعه: 6 دقیقه 
ای سنج
30 دی 1399
مدت مطالعه: 6 دقیقه عزت نفس چیست؟ و چگونه رشد می کند؟
در این مقاله قصد داریم تا با استفاده از منابع علمی و به صورت تخصصی در رابطه با عزت نفس بیشتر صحبت کنیم. همچنین فرایند رشد عزت نفس را خواهیم گفت.
عزت نفس چیست؟
عزت نفس یک ارزیابی ذهنی فرد از ارزش خود است. عزت نفس باورهای مربوط به خود را شامل می شود. به عنوان مثال ، "من دوست ندارم" ، "من شایسته هستم" و همچنین حالت های عاطفی، مانند پیروزی، ناامیدی، غرور و شرم. عزت نفس همان چیزی است که ما درباره خود فکر می کنیم؛ عزت نفس، ارزیابی های مثبت یا منفی از خود است، همانطور که ما در مورد آن احساس می کنیم. عزت نفس یک سازه روانشناختی جذاب است زیرا نتایج خاصی را از جمله پیشرفت تحصیلی[1]، شادکامی[2]، رضایت در ازدواج و روابط[3] را پیش بینی می کند.
عزت نفس می تواند ناشی از یک ویژگی خاص باشد. به عنوان مثال زمانی که من معتقدم که نویسنده خوبی هستم و از آن احساس خوشبختی می کنم. روانشناسان معمولاً عزت نفس را یک ویژگی شخصیتی ماندگار (عزت نفس صفت) می دانند، گرچه تغییرات طبیعی و کوتاه مدت (عزت نفس حالت) نیز وجود دارد[4].
مترادف یا واژه های نزدیک به عزت نفس موارد بسیاری را شامل می شود که از آن جمله می توان به این موارد اشاره نمود[5]:
ارزش خود (selfworth)
احترام به خود (selfregard)
مناعت طبع (selfrespect)
تمامیت خود (selfintegrity)
ارزش عزت نفس صرفاً در این نیست که به افراد امکان دهد احساس بهتری داشته باشند بلکه به افراد فرصتی می دهد تا بهتر زندگی کنند و با چالش های زندگی بهتر روبه رو شوند و از فرصت های مطلوب بهره برداری بیشتری بکنند. هرچه عزت نفس افراد بیشتر باشد میل ابراز وجود بیشتری دارند و غنای درونشان را بیشتر به نمایش می گذارند، ارتباط آن ها آشکارتر، صادقانه تر و مناسب تر می شود زیرا به این نتیجه می رسند که افکاری اندیشمند دارند و به همین دلیل از آشکار شدن ها هراسی به دل راه نمی دهند، هرچه عزت نفس افراد کمتر باشد میل بیشتری به اثبات خود دارند و ارتباط شان تیره تر و ناآشکارتر می شود زیرا به اندیشه و احساس خود مطمئن نیستند و از واکنش مستمع خود می ترسند.
تاریخچه مفهوم عزت نفس
مفهوم عزت نفس منشأ آن در قرن 18 است که نخستین بار در نوشته های دیوید هیوم ، اندیشمند روشنگری اسکاتلندی بیان شده است. این مفهوم این ایده را نشان می دهد که ارزش گذاری و فکر کردن در مورد خود مهم است زیرا به عنوان یک عملکرد انگیزشی عمل می کند[6]. منشا عزت نفس به عنوان یک ساختار روانشناختی متمایز در کار فیلسوف، روانشناس، زمین شناس و انسان شناس ویلیام جیمز است[7].
جیمز ابعاد مختلف نفس را با دو سطح سلسله مراتبی مشخص کرد:
فرایندهای شناخت
دانش حاصل از خود («من خود»).
به گفته جیمز، مشاهده درباره خود و ذخیره کردن این مشاهدات توسط خود ، سه نوع دانش را ایجاد می کند ، که به طور جمعی برای خود من است. اینها خود مادی، خود اجتماعی و نفس معنوی هستند. خود اجتماعی به عزت نفس نزدیک می شود و شامل تمام ویژگیهای شناخته شده دیگران است. خود مادی متشکل از بازنمایی از بدن و اموال و نفس معنوی بازنمایی های توصیفی و مفاهیم ارزشیابی در مورد خود است. این دیدگاه از عزت نفس به عنوان مجموعه ای از نگرش های فرد نسبت به خود ، امروزه نیز باقی مانده است[8].
در اواسط دهه 1960، موریس روزنبرگ ، روانشناس اجتماعی ، عزت نفس را به عنوان یک احساس ارزشمندی تعریف کرد و مقیاس عزت نفس روزنبرگ (RSES) را توسعه داد ، که به پرکاربردترین مقیاس برای سنجش عزت نفس در علوم اجتماعی تبدیل شد[9].
در اوایل قرن بیستم، جنبش رفتاری، مطالعه درونگرایانه فرآیندهای ذهنی ، عواطف و احساسات را به حداقل رساند، و درونگرایی را با مطالعه ی عینی از طریق آزمایشات مربوط به رفتارهای مشاهده شده در رابطه با محیط، جایگزین کرد. رفتارگرایی ، انسان را به عنوان حیوان در معرض تقویت قرار می داد و پیشنهاد نمود روانشناسی را به عنوان یک علم تجربی ، مشابه شیمی یا زیست شناسی قرار دهد. در نتیجه، کارآزمایی های بالینی در مورد عزت نفس نادیده گرفته شد، زیرا رفتارگرایان این مفهوم را قابل اندازه گیری نمی دانشتند[10].
در اواسط قرن بیستم، ظهور پدیدارشناسی و روانشناسی اومانیستی منجر به تجدید علاقه در عزت نفس شد. عزت نفس سپس در خودشناسی شخصی و در درمان اختلالات روانی نقش اساسی داشت[11]. روانشناسان رابطه روان درمانی و رضایت شخصی افراد دارای عزت نفس بالا را برای این زمینه مفید ارزیابی کردند. این امر باعث شد تا عناصر جدیدی به مفهوم عزت نفس اضافه شوند، مانند دلایلی که مردم تمایل به احساس کمتری را احساس می کنند و چرا مردم دلسرد می شوند یا قادر به رفع چالش های خود نیستند.
فرایند رشد عزت نفس
تجربه در زندگی شخص منبع اصلی چگونگی رشد عزت نفس است[12]. در سالهای اولیه زندگی کودک، والدین تأثیر قابل توجهی در عزت نفس دارند و می توان منبع اصلی تجربیات مثبت و منفی کودک باشد[13].
توجه بدون قید و شرط والدین به کودک کمک می کند تا احساس پایداری از مراقبت و احترام به کودک را در او ایجاد کند. این احساسات با بزرگتر شدن کودک به تأثیرات بعدی بر عزت نفس تاثیر می گذارد[14].
دانش آموزان دوره ابتدایی که عزت نفس بالایی دارند والدینشان مراقبت بیشتری از آن ها نموده و استانداردهای مشخصی را برای فرزندشان تعیین می کنند که به آنها اجازه می دهند تا در تصمیم گیری اظهار نظر کنند.
اگرچه مطالعات تاکنون فقط ارتباطی از سبک های والدین با کودکانی که عزت نفس بالایی دارند ، گزارش کرده است، اما می توان تصور کرد که این سبک های فرزندپروری در رشد عزت نفس تأثیر علی دارد[15]. تجارب کودکی که به عزت نفس سالم کمک می کند عبارتند از: توجه کردن، صحبت با احترام، توجه مناسب و محبت و داشتن دستاوردهای شناخته شده و پذیرش اشتباهات یا عدم موفقیت ها. تجربیاتی که به عزت نفس پایین کمک می کند شامل انتقاد شدید، انتقاد جسمی یا عاطفی ، نادیده گرفته شدن ، تمسخر یا اذیت شدن و یا انتظار همیشه "کامل" بودن می باشد[16].
در طی سالهای مدرسه، پیشرفت تحصیلی نقش مهمی در عزت نفس دارد[17]. دستیابی مداوم به موفقیت یا عدم موفقیت مداوم، تأثیر شدیدی بر عزت نفس فردی دانش آموزان خواهد داشت[18].
تجارب اجتماعی یکی دیگر از عوامل مهم در عزت نفس است. در حالی که کودکان به مدرسه می روند، آنها شروع به درک و تشخیص تفاوت های بین خود و همکلاسی های خود می کنند. با استفاده از مقایسه های اجتماع ، کودکان ارزیابی می کنند که در فعالیت های مختلف بهتر یا بدتر از همکلاسی ها بوده اند. این مقایسه ها نقش مهمی در شکل دادن به عزت نفس کودک دارند و بر احساسات مثبت یا منفی آنها نسبت به خود تأثیر می گذارند[19].
هرچه کودکان از بزرگسالی گذر می کنند، تأثیر همسالان از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. نوجوانان بر اساس روابطشان با دوستان صمیمی، ارزیابی های خود را انجام می دهند[20].
روابط موفق در بین دوستان برای رشد اعتماد به نفس بالا برای کودکان بسیار مهم است. پذیرش اجتماعی باعث ایجاد اعتماد به نفس می شود و عزت نفس بالایی را به وجود می آورد، در حالی که امتناع از همسالان و تنهایی باعث ایجاد شک و تردید در خود می شود و عزت نفس پایین را به وجود می آورد[21].
عزت نفس در بزرگسالی و میانسالی همچنان به افزایش خود ادامه می دهد. از سنین میانسالی تا پیری ممکن است عزت نفس کاهش یابد اما یافته ها در این حوزه متناقض هستند. دلایل تغییرپذیری می تواند به دلیل تفاوت در سلامتی، توانایی شناختی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی در سالمندی باشد. در رشد عزت نفس بین دختران و پسران تفاوت وجود ندارد[22].
گزارش علمی
مطالعات نشان می دهد که تفاوت در طول زندگی از عزت نفس بین نسل ها به دلیل تغییرات اجتماعی مانند تفاوت در آموزش و یا حضور رسانه های اجتماعی وجود ندارد. سطح بالای تسلط، ریسک پذیری کم و سلامتی بهتر راه هایی برای پیش بینی عزت نفس بالاتر است. از نظر شخصیتی افراد با ثبات، برونگرا و با وجدان، عزت نفس بالاتری را تجربه می کنند.
جمع بندی ای سنج
در این مقاله سعی کردیم با استفاده از منابع علمی به روز در رابطه با عزت نفس بیشتر صحبت کنیم. ادبیات این مقاله بیشتر تخصصی است و شاید توسط روانشناسان بیشتر قابل استفاده باشد. اما علاقه مندان نیز می توانند از ان استفاده کنند. موضوع عزت نفس در روانشناسی بحث مهمی است و سعی می کنیم در مقالات آینده علاوه بر مقالات تخصصی بیشتر مقالات عمومی را نیز در این حوزه منتشر نماییم.
کامنت ها و نکات مهم و تخصصی خود در رابطه با عزت نفس و روند تحولی آن را با ما به اشتراک بگذارید.
[1] Cvencek, D., Fryberg, S. A., Covarrubias, R., & Meltzoff, A. N. (2018). Self‐concepts, self‐esteem, and academic achievement of minority and majority north American elementary school children. Child development, 89(4), 1099-1109.
[2] Bajaj, B., Gupta, R., & Sengupta, S. (2019). Emotional stability and self-esteem as mediators between mindfulness and happiness. Journal of Happiness Studies, 20(7), 2211-2226.
[3] Scheppingen, M. A., Denissen, J., Chung, J. M., Tambs, K., & Bleidorn, W. (2018). Self-esteem and relationship satisfaction during the transition to motherhood. Journal of Personality and Social Psychology, 114(6), 973.
[4] Anusic, I., & Schimmack, U. (2016). Stability and change of personality traits, self-esteem, and well-being: Introducing the meta-analytic stability and change model of retest correlations. Journal of Personality and Social Psychology, 110(5), 766.
[5] Babu, P. R. R. (2019). Self Esteem of School Students of Dharmapuri. International Journal of Research in Social Sciences (UGC Journal Number-48887), 9(2).
[6] Macnabb, D. G. C. (2019). David Hume: His theory of knowledge and morality (Vol. 4). Routledge.
[7] Yildiz, M. A., & Karadas, C. (2017). Multiple mediation of self-esteem and perceived social support in the relationship between loneliness and life satisfaction. Journal of Education and Practice, 8(3), 130-139.
[8] James, W. (1982). Psychology: Briefer Course (New York: Henry Holt, 1892). See also William James, On Vital Reserves: The Energies of Men, The Gospel of Relaxation, 25-66.
[9] Sinclair, S. J., Blais, M. A., Gansler, D. A., Sandberg, E., Bistis, K., & LoCicero, A. (2010). Psychometric properties of the Rosenberg Self-Esteem Scale: Overall and across demographic groups living within the United States. Evaluation & the health professions, 33(1), 56-80.
[10] Steinem, G. (2012). Revolution from within: A book of self-esteem. Open Road Media.
[11] Gallagher, M. E., Tasca, G. A., Ritchie, K., Balfour, L., Maxwell, H., & Bissada, H. (2014). Interpersonal learning is associated with improved self-esteem in group psychotherapy for women with binge eating disorder. Psychotherapy, 51(1), 66.
[12] Wairimu, M. J., Macharia, S. M., & Muiru, A. (2016). Analysis of Parental Involvement and Self-Esteem on Secondary School Students in Kieni West Sub-County, Nyeri County, Kenya. Journal of Education and Practice, 7(27), 82-98.
[13] Raboteg-Saric, Z., & Sakic, M. (2014). Relations of parenting styles and friendship quality to self-esteem, life satisfaction and happiness in adolescents. Applied Research in Quality of Life, 9(3), 749-765.
[14] Saha, A. K., & Tamanna, M. N. (2018). Effect of Maternal Depression on Adolescents Self-Esteem and Academic Achievement. Journal of Psychosocial Research, 13(2).
[15] Singh, S. (2017). Parenting style in relation to children's mental health and self-esteem: A review of literature. Indian Journal Of Health & Wellbeing, 8(12).
[16] Krauss, S., Orth, U., & Robins, R. W. (2019). Family environment and self-esteem development: A longitudinal study from age 10 to 16. Journal of Personality and Social Psychology.
[17] Cvencek, D., Fryberg, S. A., Covarrubias, R., & Meltzoff, A. N. (2018). Self‐concepts, self‐esteem, and academic achievement of minority and majority north American elementary school children. Child development, 89(4), 1099-1109.
[18] Topçu, S., & Leana-Taşcılar, M. Z. (2018). The role of motivation and self-esteem in the academic achievement of Turkish gifted students. Gifted Education International, 34(1), 3-18.
[19] Körük, S. (2017). The effect of self-esteem on student achievement. In The factors effecting student achievement (pp. 247-257). Springer, Cham.
[20] Valkenburg, P. M., Koutamanis, M., & Vossen, H. G. (2017). The concurrent and longitudinal relationships between adolescents' use of social network sites and their social self-esteem. Computers in human behavior, 76, 35-41.
[21] Keizer, R., Helmerhorst, K. O., & van Rijn-van Gelderen, L. (2019). Perceived quality of the Mother–Adolescent and Father–Adolescent attachment relationship and adolescents’ self-esteem. Journal of youth and adolescence, 48(6), 1203-1217.
[22] Orth, U., & Robins, R. W. (2014). The development of self-esteem. Current Directions in Psychological Science, 23(5), 381-387.
