اختلال موکنی در DSM-5

اختلال موکنی، یک اختلال روانشناختی از زیر شاخه اختلالات وسواسی است که در این مقاله قصد داریم تا به طور تخصصی و بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم DSM-5 آن را شرح دهیم. همچنین می توانید فهرست مطالب را از باکس زیر مشاهده نمایید.

اختلال موکنی یا trichotillomania  یک اختلال وسواسی روانی است که در آن فرد بدون دلیل شروع به کندن موهایش می کند و معمولا در نواحی مانند کاسه سر، ابروها و پلک ها این کدن ها بیشتر است. در زمان هایی که فرد دچار تنش های بیشتری شود، این رفتار نیز شدت و سرعت بیشتری پیدا می کند.

موکنی مکرر که به بی مویی منجر می شود.

اقدامات مکرر برای کاهش دادن یا متوقف کردن موکنی.

موکنی موجب ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد می شود.

موکنی یا بی مویی ناشی از بیماری جسمانی دیگر نیست ( مثل بیماری پوستی).

موکنی با نشانه های اختلال روانی دیگر (مثل اقداماتی برای بهبود بخشیدن به نقص یا عیب خیالی در ظاهر، در اختلال بدشکلی بدن) بهتر توجیه نمی شود.

ویژگی اصلی اختلال موکنی، کندن موی مکرر خویشتن است (ملاک الف). موکنی می تواند در هر ناحیه بدن که مو رشد می کند روی دهد؛ رایج ترین نواحی کاسه سر، ابروها، و پلک ها هستند، در حالی که نواحی کمتر متداول، زیر بغل، صورت، ناحیه شرمگاهی و اطراف مقعد است. نواحی موکنی ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند.

موکنی ممکن است به صورت دوره های کوتاه روی دهد، که در طول روز یا در طول دوره های نه چندان مکرر، اما مداوم پراکنده شده باشند به طوری که به مدت چند ساعت ادامه یابند و این موکنی ممکن است به مدت چند ماه یا چند سال دوام داشته باشد. ملاک الف ایجاب می کند موکنی به بی مویی منجر شود، اما افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به صورت کاملا پخش شده مو کنی کنند (یعنی، موهای تکی را از تمام نواحی بکنند طوری که بی مویی به صورت آشکار قابل رؤیت نباشد. به گونه ای دیگر، ممکن است افراد سعی کنند بی مویی خود را پنهان یا استتار کنند (مثلا با استفاده از لوازم آرایش، روسری، یا کلاه گیس). افراد مبتلا به اختلال موکنی تلاش های مکرری برای کاهش دادن موکنی یا متوقف کردن آن انجام می دهند (ملاک ب).

ملاک ج اشاره دارد که موکنی ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی یا زمینه های مهم دیگر عملکرد ایجاد می کند. اصطلاح ناراحتی، عواطف منفی را شامل می شود که ممکن است توسط فرد مبتلا به اختلال موکنی تجربه شود، مثل احساس نداشتن کنترل، شرمندگی و خجالت. اختلال قابل ملاحظه ممکن است در زمینه های مختلف عملکرد روی دهد (مثل اجتماعی، شغلی، تحصیلی، و اوقات فراغت)، که تا اندازه ای به علت اجتناب از کار، مدرسه، یا موقعیت های عمومی دیگر است.

ویژگی های مرتبط با تشخیص اختلال موکنی

موکنی ممکن است با دامنه ای از رفتارها یا تشریفات که مو را در بر می گیرند، همراه باشد. بنابراین، ممکن است فرد به دنبال نوع خاصی از مو برای کندن باشد (مثل موهایی با بافت یا رنگ خاص)، ممکن است سعی کند مو را به شیوه خاصی بکند (مثلا طوری که ریشه مو سالم بیرون آید)، یا امکان دارد بعد از اینکه مو کنده شده، آن را به صورت دیداری بررسی کند یا به شیوه لامسه ای یا دهانی دستکاری کند (مثل پیچاندن مو دور انگشتان، کشیدن تار مو بین دندان ها، گاز گرفتن مو و قطعه قطعه کردن آن یا بلعیدن مو).

امکان دارد که حالت های هیجانی مختلف نیز قبل از موکنی یا همراه آن باشند؛ شاید احساس اضطراب یا کسالت آن را راه اندازی کند، ممکن است افزایش احساس تنش قبل از آن واقع شود (خواه بلافاصله قبل از موکنی یا هنگام تلاش برای مقاومت کردن در برابر میل به کندن مو)، یا امکان دارد وقتی مو کنده می شود، به ارضا، لذت، یا احساس تسکین منجر شود. رفتار موکنی درجات مختلفی از آگاهی هشیار را در بر دارد، به طوری که برخی افراد توجه متمرکز تری بر موکنی دارند (با تنش قبلی و تسکین بعدی)، و افراد دیگر رفتار خودکار تری را آشکار می سازند (که به نظر می رسد موکنی بدون آگاهی کامل روی می دهد). شماری از افراد مخلوطی از هر دو شیوه رفتار را گزارش می دهند. برخی افراد احساس "خارش مانند" مور مور شدن را در کاسه سر تجربه می کنند که با عمل موکنی برطرف می شود. معمولا موکنی درد به همراه ندارد.

الگوهای بی مویی بسیار تفاوت دارند. نواحی کاملا طاس، به علاوه نواحی کم تراکم مو، شایع هستند. در صورتی که کاسه سر درگیر باشد، به کندن مو در فرق سر یا نواحی جانبی اشتیاق وجود دارد. امکان دارد الگوی طاسی تقریبا کامل وجود داشته باشد به جز حواشی کاسه سر، مخصوصا پشت گردن («موکنی سر تراشی»). ابروها و پلک ها ممکن است کاملا وجود نداشته باشند. موکنی معمولا در حضور دیگران روی نمی دهد، به جز نزد اعضای خانواده نزدیک. برخی افراد تمایل دارند موی افراد دیگر را بکنند و ممکن است گاهی سعی کنند فرصت هایی را برای انجام این کار به طور مخفیانه پیدا کنند. برخی افراد ممکن است موهای حیوانات خانگی، عروسک ها یا مواد اليافی دیگر را بکنند ( مثل ژاکت یا فرش). برخی افراد ممکن است موکنی خود را از دیگران پنهان نگه دارند.

نکته

اکثر افراد مبتلا به اختلال موکنی یک یا چند رفتار تکراری متمرکز بر بدن نیز دارند که پوست کنی، ناخن جویدن، و لب جویدن از آن جمله هستند.

شیوع اختلال موکنی

در کل جمعیت، برآورد شیوع 12 ماهه برای اختلال موکنی در بزرگسالان و نوجوانان 1 تا 2 درصد است. زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می شوند که نسبت آن تقریبا 10:1 است. این برآورد احتمالا نسبت جنسیتی واقعی این اختلال را نشان می دهد، هرچند که ممکن است بیانگر درمان های متفاوت براساس جنسیت یا نگرش های فرهنگی در رابطه با ظاهر نیز باشد (مثل پذیرش هنجاری بی مویی در مردان). در بین کودکان مبتلا به اختلال موکنی، پسرها و دخترها به طور برابری این اختلال را نشان می دهند.

موکنی ممکن است در کودکان دیده شود و این رفتار معمولا در طول اوایل رشد برطرف می شود. شروع موکنی در اختلال موکنی عموما با شروع بلوغ یا پس از آن همزمان است. مکان های موکنی ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. روند معمول اختلال موکنی مزمن است و اگر این اختلال درمان نشده باشد، افزایش و کاهش می یابد. نشانه ها در زنان ممکن است با همراهی تغییرات هورمونی بدتر شوند (مثل قاعدگی، پیش یائسگی). در برخی افراد، این اختلال ممکن است به مدت چند هفته، چند ماه، یا چند سال در هر بار بیاید و برود. تعداد کمی از افراد بدون برگشت بعدی ظرف چند سال پس از شروع، بهبود می یابند.

ژنتیکی و فیزیولوژیکی

شواهدی از آسیب پذیری ژنتیکی برای اختلال موکنی وجود دارد. این اختلال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی (OCD) و خویشاوندان درجه اول آنها شایع تر از کل جمعیت است.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

بنظر می رسد که اختلال موکنی در بین فرهنگ های مختلف به صورت مشابه آشکار می شود، هرچند که اطلاعات کمی از مناطق غیر غربی وجود دارد.

شاخص های تشخیصی

اغلب افراد مبتلا به اختلال موکنی، موکنی را تایید می کنند؛ بنابراین، تشخیص امراض پوستی به ندرت ضرورت دارد. بافت برداری پوست و درموسکوپی (یا تریچوسکوپی) اختلال موکنی می توانند این اختلال را از علت های دیگر طاسی متمایز کنند. در اختلال موکنی، درموسکوپی، دامنه ای از ویژگی های مخصوص، از جمله کاهش تراکم مو، موهای ظریف کوتاه و موهای شکسته با طول های متفاوت تنه را نشانه می دهد.

  پیامدهای کارکردی اختلال موکنی

اختلال موکنی با ناراحتی به علاوه اختلال اجتماعی و شغلی ارتباط دارد. امکان دارد که صدمه جبران ناپذیری به رشد مو و کیفیت آن وارد شود. پیامدهای پزشکی نادر اختلال موکنی عبارتند از دیجیت پورپورا، جراحت عضلانی - اسکلتی (مثل نشانگان مجرای مچ دست، کمردرد، شانه درد، و گردن درد)، آماس پلک، و آسیب دندان (مثل دندان های کرم خورده یا شکسته ناشی از جویدن مو). بلعیدن مو ممکن است به توده های متراکم مو در معده همراه با کم خونی متعاقب آن، شکم درد، هماتمز (استفراغ خون) تهوع و استفراغ، انسداد روده، و حتی عمل سوراخ کردن منجر شود.

بیشتر بدانید

در بین کودکان مبتلا به اختلال موکنی، پسرها و دخترها به طور برابری این اختلال را نشان می دهند.

  وسواس فکری - عملی و اختلالات مربوط دیگر

افراد مبتلا به OCD و نگرانی های تقارن، ممکن است به عنوان بخشی از تشریفات تقارن خویش موهای خود را بكنند، و افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن ممکن است موی بدن خود را که خیال می کنند زشت، بی تقارن یا نابهنجار است از میان ببرند، در اینگونه موارد، تشخیص اختلال موکنی داده نمی شود. توصیف اختلال رفتار تکراری متمرکز بر بدن وسواس فکری - عملی و اختلال مربوط مشخص دیگر، افرادی را که ملاک های تشخیصی برای اختلال موکنی را برآورده می کنند، به حساب نمی آورد.

  اختلال عصبی رشدی

در اختلالات عصبی - رشدی، مو کندن ممکن است تعریف حرکات قالبی را برآورده کند (مثلا در اختلال حرکت قالبی). تیک ها (در اختلالات تیک) به ندرت به مو کندن منو می شوند.

 اختلال روان پریشی

افراد مبتلا به اختلال روان پریشی ممکن است موی خود را در پاسخ به هذیان یا توهم از میان ببرند. اختلال موکنی در چنین مواردی تشخیص داده نمی شود.

بیماری جسمانی دیگر

در صورتی که مو کندن یا بی مویی ناشی از بیماری جسمانی دیگر باشد (مثل التهاب پوست یا بیماریه ای پوستی دیگر) اختلال موکنی تشخیص داده نمی شود. علت های دیگر طاسی زخم دار (طاسی ناحیه ای، طاسی درون زاد، موریزیش تلوگن) یا طاسی بدون زخم (مثل،

central centrifugal cicatricial alopecia ، lichen planopilaris ، discoid lupus ertythematosus

acne keloidalis nuchea ، dissecting flliculitis ، folliculitis decalvans  ، pseudopelade(

باید در افراد بی مویی که مو کندن را انکار می کنند در نظر گرفته شوند. بافت برداری از پوست با درموسکوپی می تواند برای متمایز کردن افراد مبتلا به اختلال مو کندن از آنهایی که اختلالات پوستی دارند، مورد استفاده قرار گیرد.

اختلالات مرتبط با مواد

نشانه های مو کندن ممکن است با مواد خاصی تشدید شود. برای مثال، مواد محرک - اما بعید است که مواد، علت اصلی مو کندن مداوم باشند.

همزمانی اختلالات

اختلال موکنی اغلب با اختلالات روانی دیگر، عموما اختلال افسردگی اساسی و اختلال پوست کنی همراه است. نشانه های تکراری متمرکز بر بدن غیر از موکنی یا پوست کنی (مثل ناخن جویدن) در اکثر افراد مبتلا به اختلال موکنی روی می دهند و ممکن است سزاوار تشخیص دیگر وسواس فکری - عملی و اختلال مرتبط مشخص دیگر باشند ( یعنی، اختلال رفتار تکراری متمرکز بر بدن).