تأثیرات ژنتیکی و محیطی بر هوش

در این مقاله می خواهیم در مورد تأثیرات ژنتیکی و محیطی بر هوش صحبت کنیم. همانطور که می دانیم هوش (Intelligence) یکی از چیزهایی است که از آغاز زندگی با آن سر و کار داریم و یکی از پیچیده‌ترین فرآیندهای روانی انسان است. به همین خاطر در ادامه براساس فهرست مطالب زیر می خواهیم به بررسی تاثیرات ژنتیکی و محیطی بر آن بپردازیم:

هوش

انسان موجودی پیچیده است که دارای ویژگی ها و خصیصه های منحصر به فردی نسبت به دیگر مخلوقات می باشد. یکی از این ویژگی های مهم هوش می باشد که با واژه ی آی کیو مترادف دانسته می شود. بسیاری از جنبه های مهم زندگی و بسیاری از موقعیت ها تحت تاثیر هوش قرار می گیرد .
هوش چیست ؟
چه تاثیراتی بر زندگی ما دارد؟
چرا افراد از نظر هوشی با هم متفاوت هستند؟
مسئله مهمی که روانشناسان همیشه بر آن توجه و تاکید داشتند دانستن در مورد هوش و رسیدن به یک تعریف جامع و واحد و نحوه ارزیابی آن بوده است چرا که هوش مفهومی عینی و قابل مشاهده نیست و تعریف مفاهیم انتزاعی (ذهنی) اندکی دشوار است. و خوب آنچه که مسلم است تکامل هوش در طول زمان های مختلف تا به امروز بوده است.

تأثیرات ژنتیکی و محیطی چه نقشی در تعیین هوش دارند؟ این سوال یکی از بحث برانگیزترین مباحث در طول تاریخ روانشناسی بوده است و تا امروز همچنان یکی از موضوعات  هیجان انگیز و داغ  برای بحث و گفتگو است. علاوه بر اختلاف نظر در مورد ماهیت اساسی هوش، روانشناسان وقت و انرژی زیادی را صرف بحث و گفتگو درباره تأثیرات مختلف بر هوش فردی کرده اند. این بحث بر یکی از موضوعات اساسی و اصلی در روانشناسی تمرکز دارد. کدام یک مهم تر است؟ طبیعت یا تربیت ؟ یا به عبارت دیگر ژنتیک یا محیط .

آیا ژنتیک و طبیعت افراد نقش تعیین کننده تری در هوش دارند؟

 در قدیم و نظریات پیشین تاکید بیشتری بر نقش ژنتیک بر هوش می شد اما امروزه روانشناسان تشخیص می دهند و به اتفاق نظر در این مورد رسیده اند که هم ژنتیک و هم محیط در تعیین هوش افراد نقش به سزایی دارند. اکنون این مسئله که تعیین شود که دقیقاً هر عامل چه میزان از نفوذ را در هوش دارد مورد بحث و بررسی متخصصان  قرار گرفته است.  

گزارش آماری

مطالعاتی که در این زمینه بر روی  دوقلو ها انجام شده است، نشان می دهد که واریانس ضریب هوشی با ژنتیک مرتبط است. این تحقیقات  نشان می دهد که ژنتیک ممکن است نقش بیشتری نسبت به عوامل محیطی در تعیین ضریب هوشی فردی داشته باشد.

 یک نکته مهم که باید در مورد ژنتیک هوش ذکر شود این است که  هوش توسط یک "ژن هوشمند" کنترل نمی شود. در عوض، هوش نتیجه فعل و انفعالات پیچیده بین بسیاری از ژن ها است. در مرحله بعدی، توجه به این نکته مهم است که ژنتیک و محیط برای تعیین دقیق نحوه بیان ژن های ارثی با یکدیگر تعامل دارند و در کنش و واکنش هستند.

به عنوان مثال، اگر شخصی پدر و مادر قد بلندی داشته باشد، به احتمال زیاد فرد نیز قد بلند خواهد شد و یا اگر والدین کودک هر دو دارای چشم قهوه ای باشند فرزند آن ها هم چشم قهوه ای خواهد داشت. و یا رنگ موها، که می تواند از والدین به فرزندان به ارث برسد.

با این حال، به طور مثال قد دقیق شخص می تواند تحت تأثیر عوامل دیگری مانند: عوامل محیطی مانند تغذیه و بیماری هم قرار بگیرد. ممکن است کودکی با ژن های قوی متولد شود، اما اگر آن کودک در یک محیط محروم و در شرایط سو تغذیه خوبی رشد نکند و از دسترسی به فرصت های آموزشی بی بهره باشد، ممکن است در اندازه گیری ضریب هوشی نمره خوبی کسب نکند.

شواهد تأثیرات ژنتیکی بر هوش 

مطالعات بر روی دوقلوها نشان می دهد که، ضریب هوشی بین دوقلوهای یک تخمکی و یکسان، بیشتر از دوقلوهای دو تخمکی و غیر همسان، شباهت دارد.

خواهر و برادرهایی که در یک خانه و در محیط یکسان با هم بزرگ می شوند و پرورش می یابند نسبت به کودکانی که به فرزند خواندگی گرفته می شوند و در یک محیط با دیگر فرزندان رشد می کنند، ضریب هوشی مشابه تری با هم دارند.

علاوه بر ویژگی های ژنتیکی که به ارث می رسند، سایر عوامل بیولوژیکی مانند سن مادر، قرار گرفتن در معرض مواد مضر قبل از تولد که به اصطلاح تراتوژن نامیده می شود؛ هورمون ها  و قرار گرفتن مادر در معرض بیماری هایی مانند سرخچه و یا سیفلیس در دوره بارداری و عوامل دیگری مانند سو تغذیه مادر قبل از تولد فرزند و همچنین عدم تغذیه مناسب فرزند بعد از به دنیا امدن، داشتن پایگاه اجتماعی و اقتصادی پایین تر، روش های تربیتی توسط خانواده، فرصت های آموزشی کمتر و عوامل دیگر نیز ممکن است بر هوش تأثیر بگذارد.

گزارش آماری

 هم چنین مطالعات نشان داده است كه افراد با هوش كمتر احتمالاً  مرتکب بزهکاری های جنایی بیشتری می شوند و به مراکز پلیس گزارش می شوند  كه خود می تواند عواقب جدی از جمله آسیب جسمی، از دست دادن دارایی، از دست دادن شغل و جایگاه اجتماعی در بین افراد و هم چنین تجربه آسیب روانی و عاطفی برای فرد به همراه داشته باشد. 

شواهد تأثیرات محیطی بر هوش 

ضریب هوشی دوقلوهای همسانی که از هم جدا و در محیط های جداگانه زندگی می کنند، کمتر از دوقلوهای همسانی است که در یک محیط مشابه قرار دارند .

حضور در مدرسه و شرکت در کلاس های درسی و مطالعات علمی بر نمره ضریب هوشی  فرد تأثیر دارد.

کودکانی که به مدت 12 ماه یا بیشتر از شیر مادر تغذیه می شوند، در 30 سالگی ضریب هوشی بالاتری  نسبت به سایر افراد داشتند (حدود 3.7 امتیاز).

پس برخی از تأثیرات زیست محیطی که می توانند واریانس در هوش به وجود آورند چه هستند؟ به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که کودکانی که فرزند اول خانواده خود هستند دارای ضریب هوشی بالاتری نسبت به خواهر و برادرهای خود و فرزندان متولد شده در خانواده هستند. اماچرا؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دلیل این امر توجه بیشتر والدین به فرزندان اول است. تحقیقات همچنین حاکی از آن است که والدین انتظاربیشتری از فرزندان اول خود دارند و  انتظار دارند فرزندان بزرگتر در انجام انواع وظایف عملکرد بهتری داشته باشند، در حالی که دیگر خواهر و برادرهای متولد شده کمتر با انتظارات متمرکز بر وظایف روبرو هستند. پس هر دو عامل ژنتیک و تربیت می تواند برهوش افراد تاثیر بگذارد .

بیشتر بخوانید

با توجه به مطالب فوق پیشنهاد می گردد مقاله ای تحت عنوان «ویژگی مشترک افراد باهوش» را حتما مطالعه نمایید

جمع بندی ای سنج

در این مقاله سعی بر این بود که به بررسی تأثیرات ژنتیک و محیط بر هوش پرداخته شود. همان طور که گفته این موضوع، یک بحث چالش برانگیز همیشگی در بین روان شناسان بوده است. یعنی عده ای بر تاثیرات ژنتیک تاکید می کنند و عده ای دیگر به تاثیرات محیط می پردازند.

هر یک از این گروه ها دلایل تجربی خود را آورده اند. در نهایت نتیجه ای که می توان از این مباحث گرفته شود این است که هر دو عامل ژنتیک و محیط بر هوش انسان تاثیر گذار می باشد.

به نظر شما هوش بیشتر تحت تاثیر ژنتیک قرار می گیرد یا محیط؟ لطفا دیدگاه و نظرات ارزشمند خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

تست هوش ریون

برای سنجش میزان ضریب هوشی خود، می توانید تست هوش ریون را انجام دهید.

تست هوش