اختلال شخصیت نمایشی در DSM-5

اختلال شخصیت نمایشی، نوعی اختلال شخصیتی است که فرد در آن می خواهد همیشه مرکز توجه باشد. در این مقاله می خواهیم به طور مفصل این اختلال را بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم DSM-5 برای شما شرح دهیم.

این افراد بسیار تهییج پذیر و  هیجانی اند و اغلب افرادی درون گرا هستند. آنها دوست دارند همیشه در مرکز توجه باشند و اگر نباشند بسیار ناراحت می شوند. آنها معمولا به سرعت روابط پر شوری را شروع کرده و خیلی زود به پایان می رسانند.

الگوی فراگیر تهییج پذیری و توجه خواهی مفرط، که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد، به صورتی که با پنج یا تعداد بیشتری از موارد زیر نمایان می شود:

در شرایطی که در مرکز توجه نیست، ناراحت است.

تعامل با دیگران اغلب با اغواگری جنسی یا رفتار تحریک کننده جنسی، مشخص می شود

بیان احساسات به سرعت در حال تغییر و بسیار سطحی هستند.

از ظاهر جسمانی خود، همواره برای جلب توجه استفاده می کند.

سبک گفتاری او فاقد جزئیات است و بیش از اندازه به برداشت کلی منجر می شود.

هیجان را به صورت اغراق آمیز، ساختگی و نمایشی ابراز می کند.

تلقین پذیر است (یعنی، به آسانی تحت تأثیر دیگران یا شرایط قرار می گیرد).

روابط را صمیمی تر از آنچه واقعا هست، در نظر می گیرند.

ویژگی اصلی اختلال شخصیت نمایشی، هیجان پذیری و رفتار توجه خواهی بیش از حد است. این الگو در ابتدای بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی وقتی در مرکز توجه نباشند، ناراحت می شوند و این احساس را دارند که از آنها تقدیر نشده است (ملاک الف). آنها که اغلب نمایشی و سرزنده هستند، تمایل به جلب توجه دارند و امکان دارد در شروع، آشنایان جدید را با اشتیاق، عشوه گری خود یا گشودگی ظاهری مجذوب کنند. اما هنگامی که این افراد دائما توقع دارند که در مرکز توجه باشند، این ویژگی ها بی مزه می شوند. آنها نقش «مدل زنده میهمانی» را به خود می گیرند. اگر آنها کانون توجه قرار نگیرند، ممکن است کاری نمایشی انجام دهند (مثلا داستان هایی را از خود در آورند، صحنه هایی را خلق کنند) تا توجه را به خودشان جلب کنند. این نیاز اغلب در رفتار آنها با متخصص بالینی آشکار است (مثل هدیه آوردن، توصیف کردن نمایشی نشانه های جسمانی و روان شناختی که در هر ملاقات، چاپلوس بودن، نشانه های تازه ای جایگزین می شوند).

شکل ظاهری و رفتاری افراد مبتلا به این اختلال به طور نامناسبی غالباً از نظر جنسی، تحریک کننده یا اغوا کننده است (ملاک ب). این رفتار نه تنها به سمت افرادی گرایش دارد که فرد به آنها تمایل جنسی یا عاشقانه دارد، بلکه همچنین در طیف گسترده ای از روابط اجتماعی، شغلی و حرفه غیر از آنچه برای موقعیت اجتماعی مناسب است، روی می دهد.

بیان احساسی این افراد ممکن است سطحی باشد و به سرعت تغییر کند. (ملاک ج).

افراد مبتلا به این اختلال اغلب برای جلب توجه به خودشان از ظاهر جسمانی استفاده می کنند (ملاک د). آنها بیش از حد نگران تحت تأثیر قرار دادن دیگران هستند و انرژی، وقت و پول بیش از اندازه ای را صرف پوشاک و آرایش می کنند. آنها در رابطه با ظاهر ممکن است «به دنبال تمجید و ستایش و تحسین دیگران باشند» و امکان دارد از اظهار انتقادی در مورد اینکه چگونه به نظر می رسند یا از عکسی که آن را بی ریخت می دانند، به راحتی و بیش از حد ناراحت شوند و آن را چاپلوسی می دانند.

این افراد سبکی از گفتار دارند که بیش از حد به برداشت کلی منجر می شود و فاقد جزئیات است (ملاک ه). عقاید قوی با قابلیت نمایشی بیان می شوند، ولی دلایل زیربنایی معمولا مبهم و پراکنده هستند، بدون اینکه واقعیت ها و جزئیات را تأیید کنند. برای مثال، فرد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک یا نمایشی می تواند به شخص خاصی بگوید که یک فرد شگفت انگیز است اما نمی تواند نمونه های خاصی از ویژگی های خوب را برای حمایت از این نظر ارائه دهد تا این عقیده را تأیید کند.

افراد مبتلا به این اختلال با ابراز ساختگی، نمایشی و اغراق آمیز هیجان مشخص می شوند (ملاک و). آنها ممکن است با نمایش بیش از حد عواطف در جمع  دوستان و آشنایان را شرمنده کنند (به عنوان مثال، در آغوش گرفتن آشنایان گاه به گاه با اشتیاق بیش از حد، گریه غیرقابل کنترل در مواقعی که احساساتی شده اند و قشقرش راه انداختن). با این حال، اغلب به نظر می رسد که هیجانات آنها به قدری سریع شروع می شود و تمام می شود که نمی توانند عمیقا احساس شوند، که این ممکن است باعث شود دیگران فرد را متهم کنند به جعل این احساسات کنند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تلقین پذیری بالایی دارند (ملاک ز). عقاید و احساسات آنها به راحتی تحت تأثیر دیگران و هوس های کنونی قرار دارند. آنها ممکن است بیش از حد اعتماد کنند، علی الخصوص به افراد قدرتمندی که آنها را به صورت افرادی در نظر میگیرند که قادرند مشکلات آنها را به صورت معجزه آسا حل کنند.

آنها تمایل دارند که شک کنند و به سرعت مجاب شوند. افراد مبتلا به این اختلال معمولا روابط صمیمی تری از آنچه هستند را مشاهده می كنند. آنها تقریبا هر آشنایی را به صورت «عزیز من، دوست عزیز» توصیف می کنند یا پزشکانی را که فقط یک بار تحت شرایط حرفه ای ملاقات کرده اند، با اسامی کوچک خطاب می کنند (ملاک ح).

بیشتر بدانیم

مولفه اصلی بروز اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟ نمی توان نقش عوامل تربیتی، ارثی و وراثتی را در بروز این اختلال نمی توان نادیده گرفت، اما اگر مادر یا پدر فرد این اختلال را داشته باشند و حتی نوع تربیت و تشویق و تنبیه آنان، می تواند در بروز این اختلال مهم باشد.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است در دستیابی به صمیمیت عاطفی در روابط عاشقانه یا جنسی دارای مشکلی باشند. در روابط خود با دیگران اغلب نقشی (مثل «قربانی» یا «شاهزاده خانم») را بدون اینکه آگاه باشند، به نمایش می گذارند. آنها ممکن است به دنبال کنترل شریک زندگی خود از طریق دستکاری هیجانی یا اغواگری باشند، اما در سطح دیگر، وابستگی مشخصی به آنها دارند. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً با دوستان همجنس خود اختلال در روابط دارند زیرا سبک بین فردی تحریک آمیز جنسی آنها ممکن است تهدیدی برای روابط دوستانشان به نظر برسد. این افراد همچنین ممکن است دوستانشان را از خواسته های توجه مداوم بیگانه کنند. آنها معمولاً وقتی در مرکز توجه نباشند افسرده و ناراحت می شوند. امکان دارد که آنها مشتاق تحریک، تازگی و برانگیختگی باشند و از روال عادی کسل شوند. این افراد غالباً در شرایطی که رضایت تأخیری را به همراه دارد تحمل نمی کنند و یا از آنها نا امید می شوند و اقدامات آنها اغلب در جهت جلب رضایت فوری انجام می شود. گرچه آنها اغلب شغل یا پروژه ای را با اشتیاق زیاد شروع می کنند، ولی علاقه آنها ممکن است خیلی زود کاهش یابد. روابط طولانی مدت ممکن است نادیده گرفته شود تا زمینه ایجاد هیجان در روابط جدید را فراهم کند.

خطر واقعی خودکشی مشخص نیست، اما تجربه بالینی نشان می دهد که افراد مبتلا به این اختلال در معرض خطر بیشتر برای ژست ها و تهدیدهای خودکشی برای جلب توجه و وادار کردن مراقبت بهتر قرار دارند. اختلال شخصیت نمایشی با میزان بالاتر اختلال نشانه جسمانی، اختلال تبدیلی (اختلال نشانه کارکردی عصبی)، و اختلال افسردگی اساسی قرار دارند. اختلالات شخصیت مرزی، خودشیفته، ضد اجتماعی و وابسته اغلب به طور همزمان اتفاق.

داده های حاصل از زمینه یابی 2001-2002 همه گیر شناسی ملی در مورد الكل و بیماری های مرتبط، از شیوع 84/1 درصد شخصیت نمایشی را نشان می دهند.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

هنجاریابی برای رفتار بین فردی، ظاهر شخصی، و بیانگری عاطفی در بین فرهنگ ها، جنسيت ها و گروه های سنی بسیار تفاوت دارند. قبل از در نظر گرفتن ویژگی های مختلف (مثل تهييج پذیری، تأثیرپذیری، تازگی طلبی، سبک بین فردی نمایشی، مردم آمیزی، فریبندگی، اغواگری، گرایش به جسمانی کردن) به عنوان شواهدی از اختلال شخصیت نمایشی به حساب می آیند، ارزیابی این موضوع که آیا آنها موجب اختلال یا ناراحتی بالینی قابل ملاحظه می شوند، بسیار مهم است.

موضوعات تشخیصی مرتبط با جنسیت

در محیط های بالینی، این اختلال بیشتر در زنان تشخیص داده شده است؛ با این وجود، نسبت جنسیت با نسبت جنسیت زنان در محیط بالینی مربوطه، تفاوت چندانی ندارد. در مقابل، برخی از مطالعات با استفاده از ارزیابی ساختاری، میزان شیوع مشابهی را در مردان و زنان گزارش می دهند.

 اختلالات شخصیت دیگر ممکن است با اختلال شخصیت نمایشی اشتباه گرفته شوند، زیرا آنها دارای ویژگی های مشترکی هستند. بنابراین، تشخیص بین این اختلالات بر اساس تفاوت در ویژگی های مشخصه آنها مهم است. با این حال، اگر فردی ویژگی های شخصیتی داشته باشد که ملاک های یک یا تعداد بیشتری از اختلالات شخصیت را علاوه بر اختلال شخصیت نمایشی برآورده کنند، همگی می توانند تشخیص داده شوند. گرچه اختلال شخصیت مرزی نیز می تواند با جلب توجه، رفتار فریبکارانه و تغییر سریع هیجانات مشخص شود، ولی با نابود کردن خود، آشفتگی های توأم با خشم در روابط صمیمی و احساسات مزمن پوچی عمیق و اختلال هویت متمایز می شود.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت نمایشی در گرایش به تکانشی بودن، سطحی بودن، هیجان خواهی، بی پروایی، اغواگری، و فریبکاری سهیم هستند، ولی افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هیجانات اغراق آمیزتری دارند و بنا بر خصلت به رفتارهای ضد اجتماعی نمی پردازند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی برای جلب مهرورزی، فریبکاری می کنند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی برای نفع شخصی، قدرت، یا ارضای مادی دیگر فریبکاری می کنند. گرچه افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته نیز مشتاق توجه دیگران هستند، اما معمولا به خاطر «برتری» خود تحسین می خواهند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تمایل دارند به اینکه شکننده یا وابسته برداشت شوند، اگر این در جلب کردن توجه مفید باشد.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است در مورد صمیمی بودن روابط خود با دیگران اغراق کنند، اما بیشتر گرایش دارند بر جایگاه «شخص خیلی مهم [VIP]» یا ثروت دوستان خود تأكید داشته باشند.

در اختلال شخصیت وابسته، فرد برای راهنمایی و تحسین، بیش از اندازه به دیگران وابسته است، اما بدون ویژگی های خودنما، اغراق آمیز و هیجانی افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی است. خیلی از افراد ممکن است صفات شخصیت نمایشی را نشان دهند. فقط در صورتی که این صفات انعطاف ناپذیر، ناسازگارانه، و مداوم باشند و موجب اختلال قابل ملاحظه در عملکرد یا ناراحتی ذهنی شوند، اختلال شخصیت نمایشی را تشکیل می دهند.

تغییر شخصیت ناشی از بیماری جسمانی دیگر

اختلال شخصیت نمایشی باید باید به ویژه از تغییرات شخصیتی ناشی از بیماری دیگر متمایز شود که در آن، صفاتی که نمایان می شوند به دلیل تأثیرات بیماری جسمانی دیگر بر روی دستگاه عصبی مرکزی هستند.

اختلالات مصرف مواد

این اختلال باید از نشانه هایی که ممکن است در ارتباط با مصرف مداوم مواد ایجاد شوند نیز متمایز شود.