اختلال پرخوابی DSM-5

اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا یکی از اختلالات مربوط به خواب است که امروزه بسیار شایع است. فرد در این اختلال بسیار می خوابد و با این وجود در طول روز خواب آلودگی زیادی دارد که در این قسمت این اختلال را بر اساس DSM-5 برایتان شرح داده ایم. همچنین می توانید در باکس زیر فهرست مطالب را مشاهده فرمایید.

ملاک های تشخیصی اختلال پرخوابی

خواب آلودگی بیش از حد به گزارش شخصی (پرخوابی) با وجود دوره خواب اصلی که حداقل ۷ ساعت دوام دارد، همراه با حداقل یکی از نشانه های زیر:

دوره های مکرر خواب یا فرورفتن در خواب ظرف روز واحد.

دوره خواب اصلی طولانی یا بیشتر از ۹ ساعت در روز که نیروبخش نیست.

مشکل بیدار بودن کامل بعد از بیدار شدن ناگهانی.

پرخوابی حداقل سه بار در هفته به مدت حداقل ۳ ماه روی می دهد.

پرخوابی با ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه در عملکرد شناختی، اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد همراه است.

پرخوابی با دوره اختلال خواب دیگر (مثل حمله خواب، اختلال خواب مرتبط با تنفس، اختلال خواب - بیداری ریتم شبانه روزی، یا نابهنجاری خواب) بهتر توجیه نمی شود و منحصرا هنگام آن روی نمی دهد.

پرخوابی ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی مواد نیست (مثل سوء مصرف مواد مخدر، دارو).

وجود همزمان اختلالات روانی یا جسمانی به اندازه کافی شکایت غالب پرخوابی را توجه نمی کند.

مشخص کنید اگر:

همراه با اختلال روانی، از جمله اختلالات مصرف مواد

همراه با بیماری جسمانی

همراه اختلال خواب

مشخص کنید اگر:

حاد: مدت کمتر از ۱ ماه.

نیمه حاد: مدت ۱ تا ۳ ماه.

مداوم: مدت بیشتر از ۳ ماه.

شدت کنونی را مشخص کنید:

شدت را بر اساس درجه مشکل حفظ کردن هوشیاری در طول روز مشخص کنید که با وقوع حملات متعدد خواب آلودگی یا خواب آلودگی مقاومت ناپذیر در هر روز معین آشکار می شود، برای مثال، در حالت بی تحرک، هنگام رانندگی، ملاقات با دوستان، یا کار کردن.

خفيف: مشکل حفظ کردن هوشیاری هنگام روز به مدت ۱ تا ۲ روز/هفته.

متوسط: مشکل حفظ کردن هوشیاری هنگام روز به مدت ۳ تا ۴ روز/هفته.

شديد: مشکل حفظ کردن هشیاری هنگام روز به مدت ۵ تا ۷ روز/هفته.

پرخوابی اصطلاح تشخیصی کلی است و نشانه های مقدار بیش از حد خواب (مثل خواب شبانه طولانی یا خواب هنگام روز غیر ارادی)، کیفیت بد بیداری (یعنی، گرایش به خواب در مدت بیداری که با مشکل بیدار شدن یا ناتوانی در بیدار ماندن هنگامی که ضرورت دارد، نشان داده می شود)، و لختی خواب را شامل می شود (یعنی، دوره عملکرد معیوب و کاهش گوش به زنگی بعد از بیدار شدن از دوره خواب معمول یا از چرت) (ملاک الف). افراد مبتلا به این اختلال فورا به خواب می روند و قابلیت خواب خوب دارند (۹۰٪ <). امکان دارد که آنها مشکل بیدار شدن هنگام صبح داشته باشند، گاهی سردرگم، پرخاشجو، یا از لحاظ حرکتی ناهماهنگ به نظر می رسند. این اختلال طولانی در هوشیاری هنگام

انتقال های خواب - بیداری اغلب لختی خواب (یعنی، مستی خواب) نامیده می شود. این حالت می تواند بعد از بیدار شدن از چرت روزانه نیز روی دهد. فرد در طول این مدت بیدار به نظر می رسد، ولی چالاکی حرکتی کم وجود دارد، رفتار ممکن است خیلی نامناسب باشد و حافظه نقصان دارد، را فقدان جهت یابی در زمان و مکان و احساس گیجی ممکن است روی دهند. نیاز مداوم به خواب می تواند به رفتار خودکار منجر شود (معمولا رفتار بسیار عادی از نوعی که پیچیدگی کم دارد) که فرد آن را با یادآوری بعدی کم یا بدون آن، انجام می دهد. برای مثال، امکان دارد افراد متوجه شوند که چند مایل از جایی که فکر میکنند بودند رانندگی کرده اند، بدون اینکه از رانندگی

که چند دقیقه قبل انجام دادند آگاه باشند. در برخی افراد مبتلا به اختلال پرخوابی، دوره خواب اصلی (در اغلب افراد، خواب شبانه) ۹ ساعت یا بیشتر است. با این حال، این خواب اغلب نیروبخش نیست و مشکل بیدار شدن هنگام صبح را به دنبال دارد. در افراد دیگر مبتلا به اختلال پرخوابی، دوره باب اصلی، از نوع مدت خواب شبانه عادی است (۶ تا ۹ ساعت). در این موارد، خواب آلودگی زیاد با چند چرت غیرعمدی هنگام روز مشخص می شود. این چرت های هنگام روز نسبتا طولانی هستند (اغلب ۱ ساعت یا بیشتر ادامه دارند)، به صورتی که نیروبخش نیستند تجربه می شوند و به بهبود هشیاری منجر نمی شوند. افراد مبتلا به اختلال پرخوابی تقریبا هر روز صرف نظر از مدت خواب شبانه، چرت های هنگام روز دارند.

کیفیت ذهنی خواب ممکن است به صورت خوب گزارش شود یا نشود. افراد معمولا به جای اینکه «حمله» خواب ناگهانی را تجربه کنند، معمولا احساس نوعی خواب آلودگی می کنند که طی یک مدت زمان ایجاد می شود. دوره های خواب غیر عمدی معمولا در موقعیت های کم تحریک و کم فعالیت روی می دهند (مثلا در حال توجه کردن به سخنرانی، روخوانی، تماشا کردن تلویزیون یا رانندگی کردن در مسافت طولانی)، اما در موارد شدیدتر، دوره های خواب می توانند در موقعیت های پرتوجه مثلا در محل کار، در قرار ملاقات ها، یا در گردهمایی های اجتماعی آشکار شوند.

شیوع اختلال پرخوابی

تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد افرادی که در کلینیک های اختلالات خواب از خواب آلودگی هنگام روز شکایت دارند، مبتلا به اختلال پرخوابی تشخیص داده می شوند. برآورد شده است که در  حدود 1 درصد کل جمعیت اروپایی و آمریکایی دوره های لختی خواب دارند. پرخوابی در مردان و زنان با فراوانی نسبتا برابر روی می دهد.

تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد افرادی که در کلینیک های اختلالات خواب از خواب آلودگی هنگام روز شکایت دارند، مبتلا به اختلال پرخوابی تشخیص داده می شوند. برآورد شده است که در  حدود 1 درصد کل جمعیت اروپایی و آمریکایی دوره های لختی خواب دارند. پرخوابی در مردان و زنان با فراوانی نسبتا برابر روی می دهد.

محیطی

پرخوابی می تواند در اثر استرس روانی و مصرف الکل افزایش یابد اما آن ها به عنوان عوامل تسریع کننده محیطی به اثبات نرسیده اند. گزارش شده است که عفونت های ویروسی در تقریبا 10 درصد موارد، قبل از  پرخوابی یا همراه با آن روی می دهند. عفونت های ویروسی، مانند ذات الریه، HIV، مونونوکلئوز عفونی و نشانگان گیلین - بارها نیز می توانند ظرف چند ماه پس از عفونت، به صورت پر خوابی شکل گیرند. پرخوابی می تواند ظرف 6 تا ۱۸ ماه پس از آسيب سر نیز پدیدار شود. پرخوابی می تواند همراه با شیوۂ وراثت کروموزوم غیرجنسی غالب، خانوادگی نیز باشد.

شاخص های تشخیصی

خواب نگاری چندبعدی شبانه، مدت خواب عادی تا طولانی، تأخیر در خواب کوتاه و تداوم خواب عادی تا زیاد را نشان می دهد. توزیع خواب با حرکت سریع چشم REM)) نیز عادی است. قابلیت یا کارآیی خواب عمدتا بیشتر از ۹۰ درصد است. برخی افراد مبتلا به اختلال پرخوابی مقدار بیشتر خواب آهسته موج دارند. آزمایش تأخير خواب متعدد، گرایش به خواب را ثابت می کند که معمولا با متوسط ارزش های تاخهیر خواب کمتر از 8 دقیقه نشان داده می شود. در اختلال پرخوابی، متوسط تخیر خواب معمولا کمتر از 10 دقیقه و غالبا ۸ دقیقه یا کمتر است. دوره های شروع خواب REM (یعنی، وقوع خراب REM ظرف ۲۰ دقیقه از شروع خواب) ممکن است وجود داشته باشند، ولی در چهار تا پنج فرصت چرت زدن کمتر از دو بار روی می دهند.

پیامدهای کارکردی اختلال پرخوابی

سطح پایین هوشیاری که وقتی روی می دهد که فرد با نیاز به خواب مبارزه می کند، می تواند به کاهش کارآیی، کاهش تمرکز و حافظه ضعیف هنگام فعالیت های روزانه منجر شود. پرخوابی می تواند به ناراحتی و کژکاری قابل ملاحظه در کار و روابط اجتماعی بینجامد. خواب شبانه طولانی و مشکل بیدار شدن می توانند به مشکل برآورده کردن تعهدات صبح، مانند به موقع رسیدن به محل کار منجر شوند. دوره های خواب روزانه غیرعمدی می توانند خجالت آور باشند و اگر برای مثال، هنگامی که این دوره روی می دهد فرد در حال رانندگی باشد یا با ماشین آلات کار کند، حتی خطرناک باشند.