اختلال کاستی توجه / بیش فعالی DSM-5

اختلال کاستی توجه / بیش فعالی، یکی از اختلالات رایج تکاملی عصبی در کودکان است که در این بخش سعی شده است بر اساس DSM-5 شما را با این اختلال آشنا کنیم.. شما می توانید در باکس زیر فهرست مطالب را مشاهده فرمایید.

ملاک های تشخیصی اختلال کاستی توجه / بیش فعالی 

الگوی مداوم بی توجهی و/ یا بیش فعالی - تکانشگری که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می کند، به صورتی که با (1) و یا (2) مشخص می شود.

بی توجهی: شش نشانه زیر (یا تعداد بیشتر) دست کم به مدت ۶ ماه تا حدی ادامه می یابند که با سطح رشد ناهماهنگ هستند و بر فعالیت های اجتماعی و تحصیلی / شغلی تأثیر منفی می گذارند.

توجه

توجه: نشانه ها صرفا جلوه رفتار نافرمانی، لجبازی، خصومت یا ناتوانی در درک کردن تکالیف یا دستورالعمل ها نیستند. برای نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان (۱۷ ساله و بالاتر) حداقل پنج نشانه ضروری است.

اغلب نمی تواند به جزئیات توجه دقیق کند یا در تکالیف درسی، در محل کار، یا هنگام فعالیت های دیگر اشتباهات بی دقت می کند (مثلا جزئیات را نادیده می گیرد یا از دست می دهد، کار بی دقت است).

اغلب در حفظ کردن توجه در تکالیف یا فعالیت های بازی مشکل دارد (مثلا در متمرکز ماندن هنگام سخنرانی ها، گفتگوها یا روخوانی طولانی مشکل دارد).

اغلب به نظر می رسد که وقتی مستقیما با او صحبت می شود گوش نمی دهد (مثلا به نظر می رسد که ذهن جای دیگر است، حتی در غیاب هرگونه حواسپرتی واضح).

اغلب، دستورالعمل ها را دنبال نمی کند و نمی تواند تکالیف درسی، کارهای عادی و روزمره یا وظایف را در محل کار کامل کند (مثلا تكاليف را شروع می کند، اما به سرعت تمرکز خود را از دست می دهد و به راحتی از موضوع منحرف می شود).

اغلب در سازمان دادن به تکالیف و فعالیت ها مشکل دارد ( مثلا به سختی می تواند تكاليف پشت سر هم را مدیریت کند؛ به سختی می تواند لوازم و متعلقات را منظم نگه دارد؛ کار، آشفته و نامنظم است؛ مدیریت زمان نامناسب دارد؛ نمی تواند موعدها را برآورده کند).

اغلب از پرداختن به تکالیفی که به تلاش ذهنی مداوم نیاز دارند اجتناب می کند، از آنها بیزار است یا مایل به انجام دادن آنها نیست (مثل تکالیف درسی یا تکالیف خانگی؛ در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، آماده کردن گزارش ها، پر کردن فرم ها، بازبینی مقالات طولانی).

اغلب لوازم لازم برای تکالیف و فعالیت ها را گم می کند (مثل لوازم مدرسه، مدادها، کتابها، ابزارها، كيفها، کلیدها، دفترچه، عینک، تلفن های موبایل).

اغلب به وسيله محرک های نامربوط به راحتی حواسپرت می شود (در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، می تواند افکار نامربوط باشد).

اغلب در فعالیت های روزمره فراموشکار است (مثل انجام دادن کارهای روزمره، پی فرمان کسی رفتن؛ در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، جواب دادن به تلفن، پرداختن صورت حساب ها، سر قرار حاضر شدن).

بیش فعالی و تکانشگری: شش نشانه زیر (یا تعداد بیشتر) دست کم به مدت 6 ماه ادامه می یابند که با سطح رشد ناهماهنگ هستند و بر فعالیت های اجتماعی و تحصیلی / شغلی مستقیما تأثیر منفی می گذارند:

توجه

نشانه ها صرفا جلوه رفتار نافرمانی، لجبازی، خصومت یا ناتوانی در درک کردن تکالیف یا ستورالعمل ها نیستند. برای نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان (17 ساله و بزرگتر) حداقل پنج نشانه ضروری است.

اغلب دستها و پاها بی قرارند و در صندلی خود وول می خورد.

در موقعیت هایی که نشسته ماندن انتظار می رود، اغلب صندلی خود را ترک می کند (مثلا محل خود را در کلاس، اداره یا محل کار دیگر یا موقعیت های دیگری که باقی ماندن در محل ضرورت دارد، ترک می کند).

اغلب در موقعیت های نامناسب، می دود یا از چیزها بالا می رود. (توجه: در نوجوانان با بزرگسالان، ممکن است به احساس بی قراری محدود باشد).

اغلب نمی تواند ساکت بازی کند یا به فعالیت های اوقات فراغت بپردازد.

اغلب «در حال جنب و جوش» است، طوری عمل میکند گویی «موتوری او را به حرکت وامیدارد» (مثلا نمی تواند برای مدت طولانی آرام باشد یا از آرام بودن ناراحت است، مثل زمانی که در رستوران یا جلسات است؛ ممکن است دیگران احساس کنند که او بی قرار است یا به سختی می توان پا به پای او رفت).

اغلب بیش از اندازه صحبت می کند.

اغلب قبل از اینکه سؤالی کامل شده باشد پاسخ را از دهان می پراند (مثلا جملات افراد را کامل میکند؛ نمی تواند در گفتگو منتظر نوبت بماند).

اغلب منتظر نوبت ماندن برایش دشوار است (مثل زمانی که در صف منتظر است).

اغلب مزاحم دیگران می شود (برای مثال، وسط گفتگوها، بازی ها یا فعالیت ها می پرد؛ ممکن است از لوازم دیگران بدون اجازه گرفتن استفاده کند؛ در مورد نوجوانان و بزرگسالان، ممکن است مزاحم کار دیگران شود).

چند نشانه بی توجهی یا بیش فعالی - تکانشگری قبل از ۱۲ سالگی وجود دارند.

چند نشانه بی توجهی یا بیش فعالی - تکانشگری در دو موقعیت یا بیشتر وجود دارند (مثلا در خانه، مدرسه یا محل کار با دوستان یا خویشاوندان؛ در فعالیت های دیگر).

دلیل روشنی وجود دارد مبنی بر اینکه نشانه ها در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی اختلال ایجاد میکنند یا کیفیت آن را کاهش می دهند. نشانه ها منحصرا در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی دیگر روی نمی دهند و اختلال روانی دیگری (مثل اختلال خلقی، اختلال اضطرابی، اختلال تجزیه ای، اختلال شخصیت، مسمومیت یا ترک مواد) آنها را بهتر توجیه نمی کند.

ویژگی اصلی اختلال کاستی توجه / بیش فعالی (ADHD) الگوی مداوم بی توجهی و / یا بیش فعالی - تکانشگری است که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می کند. بی توجهی در ADHD از لحاظ رفتاری به صورت پرت شدن از تکلیف، نداشتن پشتکار، مشکل متمرکز ماندن و نامنظم بودن آشکار می شود و ناشی از لجبازی یا فقدان درک نیست. بیش فعالی به فعالیت حرکتی بیش از حد (نظیر اینکه کودک به اطراف میدود) در زمانی که نامناسب است، یا وول خوردن مفرط، تلنگر زدن، یا پرحرفی اشاره دارد. در بزرگسالان، بیش فعالی می تواند به صورت بی قراری شدید یا منحرف کردن دیگران از فعالیت شان آشکار شود. تکانشگری به اعمال عجولانه ای اشاره دارد که به صورت لحظه ای بدون دور اندیشی روی می دهند و به احتمال زیاد به فرد لطمه می زنند (مثل جست زدن در خیابان بدون نگاه کردن). تکانشگری می تواند میل به پاداش های فوری یا ناتوانی در به تعویق انداختن خشنودی یا لذت را منعکس کند. رفتارهای تکانشی می توانند به صورت مزاحمت اجتماعی (مثل ایجاد مزاحمت بیش از حد برای دیگران) و یا گرفتن تصمیمات مهم بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلند مدت، آشکار شود (مثل گرفتن یک کار بدون اطلاعات کافی).

ADHD در کودکی شروع می شود. شرایط لازم برای اینکه چند نشانه قبل از 12 سالگی وجود داشته باشند از اهمیت جلوه بالینی قابل ملاحظه در طول کودکی خبر می دهد. در عین حال، به خاطر مشکلاتی که در تعیین دقیق شروع کودکی با نگاه به گذشته وجود دارد، سن پایین تر موقع شروع، مشخص نشده است، یادآوری بزرگسالان در مورد نشانه های کودکی نامطمئن است و گردآوری اطلاعات جنبی مفید واقع می شود. جلوه های این اختلال باید در بیش از یک موقعیت وجود داشته باشند (مثلا در خانه و مدرسه، محل کار). تایید نشانه های قابل ملاحظه در موقعیت های مختلف، معمولا بدون مشورت با منابع خبر که فرد را در این موقعیت ها دیده اند، نمی تواند به صورت دقیق انجام شود. معمولا، نشانه ها بسته به زمینه در موقعیتی خاص، تفاوت دارند. در صورتی که فرد برای رفتار مناسب پاداش های مکرر بگیرد، تحت نظارت دقیق باشد، در موقعیت تازه باشد، به فعالیت های خیلی جالب بپردازد، تحریک بیرونی مستمر داشته باشد (مثلا از طریق صفحه های نمایش الکترونیک)، یا در موقعیت های تک به تک در حال تعامل کردن باشد (مثلا در دفتر متخصص بالینی)، علایم این اختلال می توانند خیلی کم یا وجود نداشته باشند.

شیوع اختلال کاستی توجه / بیش فعالی 

زمینه یابی های جمعیتی حکایت دارند که ADHD در اغلب فرهنگ ها تقریبا در 5 درصد کودکان و 2/5 درصد بزرگسالان روی می دهد.

خیلی از والدین، هنگامی که کودک نوپاست، اولین فعالیت حرکتی مفرط را مشاهده می کنند اما متمایز کردن نشانه ها از رفتارهای هنجاری بسیار متغير قبل از 4 سالگی، دشوار است. ADHD اغلب در طور سال های مدرسه ابتدایی تشخیص داده می شود و بی توجهی برجسته تر و معیوب تر می شود. این اختلال در طول اوایل بزرگسالی نسبتا پایدار است، اما برخی افراد روندی بدتر همراه با پرورش رفتارهای ضد اجتماعی دارند. در اغلب افراد مبتلا به ADHD، نشانه های بیش فعالی در نوجوانی و بزرگسالی کمتر واضح می شوند، اما مشکلات در رابطه با بی قراری، بی توجهی، برنامه ریزی نامناسب و تکانشگری ادامه می یابند. درصد قابل ملاحظه ای از کودکان مبتلا به ADHD تا بزرگسالی نسبتا معیوب می مانند.

در سال های پیش دبستانی، جلوه اصلی، بیش فعالی است. بی توجهی در طول مدرسه ابتدایی برجسته تر می شود. در طول نوجوانی، علایم بیش فعالی (مثل دویدن و بالا و پایین رفتن) کمتر شایع هستند و ممکن است به وول خوردن یا احساس درونی عصبیت، بی قراری یا ناشکیبایی محدود باشند. در بزرگسالی، تکانشگری همراه با بی توجهی و بی قراری ممکن است مشکل آفرین بمانند، حتی در صورتی که بیش فعالی کاهش یافته باشد.

خلق و خویی

ADHD با کاهش بازداری رفتاری، کنترل پر زحمت یا محدودیت؛ تهييج پذیری منفی؛ و یا تازگی طلبی بالا ارتباط دارد. این صفات می توانند برخی از کودکان را برای ADHD آماده کنند، ولی منحصر به این اختلال نیستند.

محیطی

وزن خیلی کم به هنگام تولد (کمتر از 1500 گرم) خطر دو یا سه برابر را برای ADHD می رساند، اما اغلب کودکانی که وزن کم به هنگام تولد دارند دچار ADHD نمی شوند. گرچه ADHD با سیگار کشیدن در طول حاملگی همبستگی دارد، اما مقداری از این ارتباط، بیانگر خطر ژنتیکی متداول است. موارد کمی ممکن است با واکنش به جنبه هایی از رژیم غذایی ارتباط داشته باشند. امکان دارد که پیشینه بهره کشی از کودک، غفلت، جا دادن های پرورشی متعدد، مواجهه با سم عصبی (مثل سرب)، عفونت ها (مثل التهاب مغز)، یا مواجهه با الکل در رحم وجود داشته باشد. مواجهه با مواد سمی محیطی با ADHD آینده همبستگی داشته است، اما معلوم نیست که آیا این ارتباط ها علیتی باشند.

ژنتیکی و فیزیولوژی

ADHD در خویشاوندان تنی درجه یک افراد مبتلا به ADHD بالاتر است. توارث پذیری ADHD قابل توجه است. در حالی که ژن های خاصی با ADHD همبستگی دارند، عوامل علیتی ضروری و کافی نیستند. اختلالات بینایی و شنوایی، نابهنجاری های سوخت و ساز، اختلالات خواب، کمبودهای غذایی و صرع به عنوان تاثیرات ممکن بر نشانگان ADHD باید در نظر گرفته شوند. ADHD با ویژگی های جسمانی خاص ارتباط ندارد، هرچند که میزان نابهنجاری های جسمانی جزئی (مثل افزایش فاصله دو عضو بدن، کام بسیار قوس دار، گوش های پایین قرار گرفته) ممکن است نسبتا بالا باشد. تأخیرهای حرکتی خفیف و علایم عصبی خفیف دیگر ممکن است روی دهند. (توجه کنید که بی مهارتی و تأخیرهای حرکتی برجسته که باهم روی می دهند باید به طور جداگانه کد گذاری شوند [مثل اختلال هماهنگی مربوط به رشد]).

تعدیل کننده های روند

الگوهای تعامل خانواده در اوایل کودکی بعید است که موجب ADHD شوند، ولی می توانند بر روند آن تأثیر بگذارند یا به پرورش جانبی مشکلات سلوک کمک کنند.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

به نظر می رسد که تفاوت های موجود در میزان شیوع ADHD در مناطق مختلف، عمدتا ناشی از روش های تشخیصی و روش شناختی باشند. با این حال، شاید در نگرش ها نسبت به رفتارهای کودکان یا تعبیرهای آن، تفاوت فرهنگی نیز وجود داشته باشد. میزان شناسایی بالینی در ایالات متحده برای جمعیت های آمریکایی آفریقایی تبار و آمریکای لاتینی، پایین تر از جمعیت های سفید پوست است. ارزیابی های نشانه توسط منبع خبر می تواند تحت تأثیر گروه فرهنگی کودک و منبع خبر قرار داشته باشند، بدین معنی که رسوم فرهنگی مناسب، در ارزیابی ADHD مربوط هستند.

موضوعات تشخیصی مرتبط با جنسیت

ADHD در کل جمعیت، در پسرها شایع تر از دخترهاست، طوری که میزان آن در کودکان تقریبا 2:1 و در بزرگسالان 1: 1/6 است. دخترها بیشتر از پسرها احتمال دارد که عمدتا ویژگی های بی توجهی را نشان دهند.

پیامدهای کارکردی اختلال کاستی توجه / بیش فعالی

ADHD با کاهش عملکرد تحصیلی و پیشرفت تحصیلی، طرد اجتماعی و در بزرگسالان، با عملکرد، پیشرفت و حضور شغلی ضعیف تر، احتمال بالاتر بیکاری و تعارض میان فردی بالا ارتباط دارد. کودکان مبتلا به ADHD خیلی بیشتر از همسالان بدون ADHD خود احتمال دارد در نوجوانی به اختلال سلوک و در بزرگسالی به اختلال شخصیت مبتلا شوند، در نتیجه احتمال مصرف مواد و حبس، افزایش می یابد. خطر اختلال مصرف مواد در آینده بالاست، مخصوصا در صورتی که اختلال سلوک یا اختلال شخصیت ضداجتماعی پرورش یافته باشد. افراد مبتلا به ADHD بیشتر از همسالان احتمال دارد که صدمه ببینند. تصادفات و تخلفات رانندگی در رانندگان مبتلا به ADHD شایع ترند. احتمال وجود چاقی در افراد مبتلا به ADHD زیاد است.

انجام دادن نامناسب یا متغير تکالیفی که نیازمند تلاش مستمر هستند اغلب توسط دیگران به صورت تنبلی، بی مسئولیتی یا عدم همکاری تعبیر می شود. روابط خانوادگی می تواند با اختلاف و تعامل های منفی توصیف شود. روابط با همسالان اغلب به خاطر طرد همسالان یا دست انداختن  فرد مبتلا به ADHD مختل می شود. افراد مبتلا به ADHD به طور متوسط تحصیلات کمتر، پیشرفت شغلی ضعیف تر و نمرات هوش پایین تر از همسالان خود دارند، هرچند که در این زمینه ها تغییر پذیری زیاد وجود دارد. این اختلال در حالت شدید، به طور محسوسی مختل کننده است و بر سازگاری خانوادگی، تحصیلی / شغلی تأثیر می گذارد. کمبودهای تحصیلی، مشکلات مرتبط با مدرسه و بی توجهی همسالان با نشانه های برجسته بی توجهی ارتباط زیاد دارند، در حالی که طرد همسالان و به درجات کمتر، صدمه ناشی از تصادف، در رابطه با نشانه های برجسته بیش فعالی یا تکانشگری، محسوس ترند.