اختلال هذیانی در DSM-5

اختلال هذیانی، یکی از انواع اختلالات طیف اسکیزوفرنی است. در این بیماری فرد دارای توهماتی است. با ما همراه باشید تا در ادامه به شرح کامل این اختلال بپردازیم. همچنین فهرست مطالب را نیز از باکس زیر می توانید نگاه کنید.

ملاک های تشخیصی اختلال هذیانی

وجود یک (یا تعداد بیشتری) هذیان در مدت 1 ماه یا بیشتر.

ملاک الف برای اسکیزوفرنی هرگز برآورده نشده است.

توجه

توهمات، در صورت وجود، برجسته نیستند و با موضوع هذیانی ارتباط دارند (مثل احساس مورد هجوم حشرات قرار داشتن مرتبط با هذیان های هجوم جانوران موذی).

غیر از تأثير هذیان (هذيانها) یا عواقب آن، عملکرد به طور محسوسی معیوب نیست و رفتار به طور آشکاری عجیب و غریب یا نامتعارف نیست.

اگر دوره های مانیک یا افسردگی اساسی روی داده باشند، نسبت به مدت دوره های هذیانی، کوتاه بوده اند.

این اختلال ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد یا بیماری جسمانی دیگر نیست و با اختلال روانی دیگر، مانند اختلال بدشکلی بدن یا اختلال وسواس فکری- عملی بهتر توجیه نمی شود.

مشخص کنید اگر:

نوع شهوانی: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان این باشد که شخص دیگری عاشق فرد است.

نوع بزرگ منشی: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان، اعتقاد به داشتن استعداد یا بینش چشمگیر (اما تشخیص داده نشده) یا انجام دادن کشفی مهم باشد.

نوع حسادت: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان فرد این باشد که همسر وی بی وفاست.

نوع گزند و آسیب: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان شامل این عقیدۂ فرد باشد که علیه او توطئه چینی، تقلب، جاسوسی می کنند، او را تعقیب می کنند، می خواهند او را مسموم کنند و به صورت کینه توزانه بدنامش کنند، مورد هجوم قرار دهند، جلوی دنبال کردن هدف های بلند مدت او را بگیرند.

نوع جسمانی: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان، کارکردها یا احساسات جسمانی را در بر داشته باشد.

نوع مختلط: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که هیچ موضوع هذیانی تنهایی غالب نباشد.

نوع نامشخص: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که عقیده هذیانی غالب را نتوان به روشنی تعیین کرد یا در انواع مشخص شرح داده نشده باشد ( مثل هذیانهای ارجاعی بدون مؤلفه برجسته گزند وآسیب یا بزرگ منشی). مشخص کنید اگر

همراه با محتوای عجیب و غریب: هذيانها در صورتی عجیب و غریب انگاشته می شوند که غیرقابل قبول بوده، غير قابل فهم بوده، و از تجربیات زندگی عادی به دست نیامده باشند (مثلا، اعتقاد فرد به اینکه غریبه ای اندام های داخلی او را برداشته و اندام های شخص دیگری را بدون برجای گذاشت هرگونه زخم، جایگزین آنها کرده است).

مشخص کنید اگر: از شاخص های روند زیر فقط باید بعد از مدت ۱ ساله اختلال استفاده شود:

اولین دوره، اکنون در دوره حاد: اولین جلوۂ اختلال، نشانه تشخیصی تعیین کننده و ملاک های زمان را برآورده میکند. دوره حاد، دوره زمانی است که ملاکهای نشانه برآورده شده اند.

اولین دوره، اکنون در حالت بهبود نسبی: بهبود نسبی، مدت زمانی است که طی آن بهبودی بعد از دوره قبلی حفظ شده است و ملاکهای مشخص کننده اختلال فقط تا اندازه ای برآورده شده اند.

اولین دوره، اکنون در حالت بهبود کامل: بهبود کامل مدت زمان پس از دوره قبلی است که طی آن هیچ یک از نشانه های خاص اختلال وجود ندارد.

دوره های متعدد، اکنون در دوره حاد

دوره های متعدد، اکنون در حالت بهبود نسبی

دوره های متعدد، اکنون در حالت بهبود کامل

مداوم: نشانه هایی که ملاک های تشخیصی اختلال را برآورده میکنند در اغلب دوره بیماری باقی مانده اند، به طوری که دوره های نشانه زیر آستانه ای نسبت به دوره کلی، خیلی کوتاه هستند.

نامشخص

 شدت کنونی را مشخص کنید:

شدت به وسیله ارزیابی کمی نشانه های اصلی روان پریشی، از جمله هذيانها، توهمات، گفتار آشفته، رفتار روانی - حرکتی نابهنجار و نشانه های منفی، ارزیابی می شود. هریک از این نشانه ها را می توان از نظر شدت کنونی (خیلی شدید ظرف 7 روز گذشته) بر طبق مقیاس 5 درجه ای از صفر (وجود ندارد) تا 4 (وجود دارد و شدید است) ارزیابی کرد.

توجه

تشخیص اختلال هذیانی می تواند بدون استفاده از این شاخص شدت صورت گیرد.

ویژگی اصلی اختلال هذیانی وجود یک یا چند هذیان است که حداقل به مدت 1 ماه ادامه دارند (ملاک الف).

در صورتی که فرد جلوه نشانه ای داشته باشد که ملاک الف برای اسکیزوفرنی را برآورده کند، تشخیص اختلال هذیانی داده نمی شود (ملاک ب).

غیر از تأثیر مستقيم هذيان ها، اختلالات در عملکرد روانی- اجتماعی ممکن است محدودتر از آنهایی باشند که در اختلالات روان پریشی دیگر نظیر اسکیزوفرنی دیده می شوند و رفتار آشکارا عجیب و غریب یا نامتعارف نیست (ملاک ج).

اگر دوره های خلقی همزمان با هذیان ها روی دهند، کل مدت این دوره های خلقی نسبت به کل مدت دوره های هذیانی، کوتاه هستند (ملاک د).

هذيان ها ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد (مثل کوکائین) یا بیماری جسمانی دیگر (مثل بیماری آلزایمر) نیستند، و با بیماری روانی دیگر، نظیر اختلال بدشکلی بدن یا اختلال وسواس فکری - عملی، بهتر توجیه نمی شوند (ملاک ه).

علاوه بر پنج زمینه نشانه که در ملاک های تشخیصی مشخص شده اند، ارزیابی زمینه های نشانه شناختی، افسردگی و مانی برای ایجاد تمایزات مهم بین انواع اختلال طیف اسکیزوفرنی و اختلالات روان پریشی دیگر، حیاتی است.

بیشتر بدانیم

سن شروع این اختلال به طور متوسط حدود چهل سالگی، و البته در طیفی از 18 تا بالای 90 سالگی است. تعداد بیماران مونث مختصری بیشتر است. احتمال اینکه مردان به هذیان های پارانوئید مبتلا شوند، بیشتر از این احتمال در مورد زنان است و در مقابل، زنان نیز به احتمال بیشتری به هذیان های اروتومانیا دچار می شوند.

شیوع اختلال هذیانی

میزان شیوع اختلال هذیانی در طول عمر نزدیک به 0/2 درصد برآورد شده و رایج ترین خرده تیپ، گزند و سیب است. اختلال هذیانی، نوع حسادت، احتمالا در مردان شایع تر از زنان است، اما در فراوانی کلی اختلال هذیانی، تفاوت های جنسیت عمده ای وجود ندارد.

به طور متوسط، عملکرد کلی در مجموع بهتر از آن است که در اسکیزوفرنی مشاهده می شود. گرچه این تشخیص عموما پایدار است، درصدی از افراد دچار اسکیزوفرنی می شوند. اختلال هذیانی ارتباط خانوادگی قابل ملاحظه ای با اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت اسکیزوتایپی دارد. گرچه این اختلال می تواند در گروه های سنی جوان روی دهد، اما در افراد مسن شایع تر است.

موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ

هنگام ارزیابی وجود احتمالی اختلال هذیانی، زمینه فرهنگی و مذهبی فرد باید به حساب آورده شود. محتوای هذیان ها نیز در زمینه های فرهنگی مختلف تفاوت دارد.

پیامدهای کارکردی اختلال هذیانی

اختلال کارکردی معمولا محدودتر از آن است که در اختلالات روان پریشی دیگر دیده می شود، گرچه در برخی موارد، این اختلال ممکن است قابل ملاحظه باشد و عملکرد شغلی نامناسب و انزوای اجتماعی را در بر داشته باشد. در صورتی که عملکرد روانی - اجتماعی نامناسب وجود داشته باشد، عقاید هذیانی به خودی خود نقش مهمی را ایفا می کنند. ویژگی مشترک افراد مبتلا به اختلال هذیانی این است که وقتی درباره عقاید هذیانی آنها بحث نمی شود یا بر طبق این عقاید عمل نمی کنند، رفتار و ظاهر عادی دارند.

وسواس فکری و عملی

اگر فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری - عملی کاملا متقاعد شده باشد که عقاید اختلال وسواس فکری - عملی او درست هستند، در این صورت به جای تشخیص اختلال هذیانی، باید تشخیص اختلال وسواس فکری - عملی، همراه با شاخص فقدان بینش/ عقاید هذیانی، داده شود. همچنین اگر فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن کاملا متقاعد شده باشد که عقاید اختلال بدشکلی بدن او درست هستند، در این صورت به جای تشخیص اختلال هذیانی، باید تشخیص اختلال بدشکلی بدن، همراه با شاخص فقدان بینش/ عقاید هذیانی داده شود.

دلیریوم ( روان آشفتگی ] اختلال عصبی - شناختی عمده، اختلال روان پریشی ناشی از بیماری جسمانی دیگر، و اختلال روان پریشی ناشی از مواد/ دارو

افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است نشانه هایی را بروز دهند که از اختلال هذیانی حکایت داشته باشند. برای مثال، هذیان های گزند و آسیب ساده در زمینه اختلال عصبی - شناختی عمده، به صورت اختلال عصبی - شناختی عمده، همراه با اختلال رفتاری تشخیص داده خواهد شد. اختلال روان پریشی ناشی از مواد/ دارو، به صورت مقطعی ممکن است از نظر نشانه شناسی شبیه اختلال هذیانی باشد، اما می تواند به وسیله رابطه زمانی مصرف مواد با شروع و بهبود عقاید هذیانی، متمایز شود.

اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوفرنیفرم

اختلال هذیانی می تواند به وسیله فقدان نشانه های مخصوص دیگر مرحله فعال اسکیزوفرنی، از اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوفرنیفرم متمایز شود.

اختلالات افسردگی و دوقطبی و اختلال اسکيزوافکتيو

این اختلالات می توانند به وسیله رابطه زمانی بین اختلال خلقی و هذیان ها و توسط شدت نشانه های خلقی، از اختلال هذیانی متمایز شوند. اگر هذیان ها منحصرا در طول دوره های خلقی روی دهند، در این صورت تشخیص، اختلال افسردگی یا دو قطبی همراه با ویژگی های روان پریشی است. نشانه های خلقی که ملاک های کامل را برای دوره خلقی برآورده می کنند می توانند به اختلال هذیانی اضافه شوند. اختلال هذیانی فقط زمانی می تواند تشخیص داده شود که کل مدت تمام دوره های خلقی نسبت به کل مدت اختلال هذیانی نسبتا کوتاه بماند. در غیر این صورت، تشخیص طیف اسکیزوفرنی مشخص یا نامشخص دیگر و اختلال روان پریشی همراه با اختلال افسردگی مشخص دیگر، اختلال افسردگی نامشخص، اختلال دوقطبی و اختلال مربوط شخص دیگر یا اختلال دوقطبی و اختلال مربوط نامشخص، مناسب است.