آلبرت بندورا یکی از برجسته ترین افراد در زمینه روانشناسی اجتماعی است، همچنین او تاثیر بسزایی در آموزش و پرورش نیز داشته است. علت شهرت او به دلایل زیر است:
نظریه یادگیری اجتماعی
آزمایش عروسک بوبو
نظریه شناخت اجتماعی
در این مقاله می خواهیم راجع به آلبرت بندورا، روانشناس برجسته حوزه روانشناسی اجتماعی صحبت کنیم. او تاثیر بسیار زیادی بر روانشناسی اجتماعی و آموزش و پرورش گذاشته است. در ادامه به زندگینامه کامل او می پردازیم.
آلبرت بندورا متولد 4 دسامبر 1925 و یک روانشناس کانادایی- آمریکایی است که استاد برجسته علوم اجتماعی روانشناسی در دانشگاه استنفورد با مدیریت دیوید استار جردن است. بندورا در آموزش و پرورش و زمینه های مختلف روانشناسی، از جمله نظریه شناخت اجتماعی، درمان و روانشناسی شخصیت، سهیم بوده است و همچنین در انتقال بین رفتارگرایی و روانشناسی شناختی نیز تأثیرگذار بوده است.
وی به عنوان مبتکر نظریه یادگیری اجتماعی- شناخت اجتماعی و با اسم ساختار نظری خودکارآمدی شناخته می شود و همچنین مسئول آزمایش تأثیرگذار عروسک بوبو در سال 1961 است. با آزمایش عروسک بوبو مفهوم یادگیری مشاهده ای را نشان داد. بندورا به عنوان بزرگ ترین روانشناس معاصر و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین روانشناسان در تمام دوران توصیف می شود.
بندورا به عنوان كوچك ترين فرزند و تنها پسر در يك خانواده شش نفره در موندار آلبرتا متولد شد. محدودیت های تحصیل در یک شهر دورافتاده باعث شد که بندورا از نظر یادگیری مستقل و دارای انگیزه شخصی شود و این ویژگی های رشد یافته در زندگی طولانی مدت او بسیار مفید بود. بندورا از نژاد لهستانی و اوکراینی است. پدرش از کراکوف لهستان بود در حالی که مادرش اوکراینی بود. والدین بندورا در تشویق وی برای جستجوی مشاغل کوچکی در آن شهری که ساکن بودند تأثیر مهمی داشتند. تابستان پس از اتمام دبیرستان، بندورا در یوکان کار کرد تا از بزرگراه آلاسکا در برابر غرق شدن محافظت کند. بعداً بندورا منشأ علاقه خود به آسیب شناسی روانی انسان را نتیجه کارش در یوکان دانست. یوکان جایی بود که نوشیدن و قمار به شدت رایج بود و این مسئله به گسترش دیدگاه و دامنه دیدگاه های او در مورد زندگی کمک کرد.
بندورا در سال 1949 وارد ایالات متحده شد و در سال 1956 تابعیت یافت. وی در سال 1952 با ویرجینیا وارنس (1921–2011) ازدواج كرد و آنها دو دختر به نام های كارول و مری بزرگ كردند.
ورود بندورا به عرصه روانشناسی کاملا اتفاقی بوده است. یک روز صبح او برای گذراندن وقتش در کلاس روانشناسی می رود و پس از آن کلاس به روانشناسی علاقمند می شود. بندورا طی سه سال در سال 1949، با مدرک کارشناسی فارغ التحصیل شد. او برنده جایزه Bolocan در روانشناسی شد و سپس به مرکز روانشناسی نظری، دانشگاه آیووا نقل مکان کرد. و از آنجا کارشناسی ارشد خود را در سال 1951 و دکترای خود را در سال 1952 به دست آورد.
آرتور بنتون مشاور تحصیلی وی در آیووا بود. بندورا در طول سال های حضور خود در آیووا، از روشی حمایت کرد که سعی داشت پدیده های روانشناختی را از طریق آزمایش تجربی به انجام برساند. گنجاندن او از پدیده های ذهنی مانند تصویرگری و بازنمایی و مفهوم جبرگرایی متقابل، که رابطه تأثیر متقابل بین یک عامل و محیط آن را فرض می کرد، یک خروج ریشه ای از رفتارگرایی غالب آن زمان را نشان داد. دامنه وسیع ابزارهای مفهومی بندورا، مدل سازی قدرتمندتر پدیده هایی مانند یادگیری مشاهده ای و خودتنظیمی را امکان پذیر کرد و روشی عملی را در اختیار روانشناسان قرار داد تا نظریه پردازی درباره فرایندهای ذهنی را در تقابل با ساختارهای ذهنی روانکاوی و روانشناسی شخصیت قرار دهند.
بیشتر بدانیم
یک نظرسنجی در سال 2002، بندورا را به عنوان چهارمین روانشناس با بیشترین استناد در تمام دوران، پس از اسکینر، زیگموند فروید و جان پیاژه در رتبه بندی قرار داده است.
بندورا پس از فارغ التحصیلی، دوره کارآموزی دکترایش را در مرکز راهنمایی ویچیتا به پایان رساند. سال بعد یعنی سال 1953، وی یک سمت تدریس در دانشگاه استنفورد را پذیرفت، که تا به امروز نیز آن را بر عهده دارد. در سال 1974، وی به عنوان رئیس انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، که بزرگترین انجمن روانشناسان جهان است، انتخاب شد. او همچنین به عنوان مربی ورزشی کار می کرد.
بندورا اولین بار تحت تأثیر کار رابرت سیرز در مورد سابقه خانوادگی رفتار اجتماعی و شناسایی یادگیری قرار گرفت. اولین تحقیق وی بر نقش مدل اجتماعی در ایجاد انگیزه، تفکر و عمل انسان متمرکز بود. وی همراه با ریچارد والترز، اولین دانشجوی دکترای خود، تحصیلات خود را در زمینه یادگیری اجتماعی و پرخاشگری آغاز کرد. تلاش های مشترک آنها نقش مهمی را در مدل سازی در رفتار انسان نشان داده و منجر به یک برنامه تحقیقاتی در مورد عوامل و مکانیسم های یادگیری مشاهده ای شده است.
بندورا بیش از شانزده درجه افتخاری دریافت کرده است، از جمله از دانشگاه های بریتیش کلمبیا، دانشگاه اتاوا، دانشگاه آلفرد، دانشگاه رم و دانشگاه لتبریج. دانشگاه سالامانکا در اسپانیا، دانشگاه ایندیانا، دانشگاه نیوبرانزویک، دانشگاه ایالتی پن، دانشگاه لیدن و دانشگاه فرای برلین، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهر نیویورک، دانشگاه جومه یک در اسپانیا، دانشگاه آتن، دانشگاه از آلبرتا و دانشگاه کاتانیا.
او در سال 1980 به عنوان عضو آکادمی هنر و علوم آمریکا انتخاب شد.
وی به دلیل پیشگامی در تحقیقات در زمینه یادگیری خودتنظیم، جایزه همکاری های برجسته علمی را از انجمن روانشناسی آمریکا در سال 1980 دریافت کرد.
در سال 1999 جایزه ثرندایک را برای مشارکت های برجسته روانشناسی در آموزش و پرورش از انجمن روانشناسی آمریکا دریافت کرد.
در سال 2001، وی جایزه یک عمر موفقیت را از انجمن پیشرفت رفتار درمانی دریافت کرد.
او دریافت کننده جایزه برجسته مادام العمر در روانشناسی از انجمن روانشناسی آمریکا و جایزه یک عمر دستاورد از انجمن روانشناسی غرب، جایزه جیمز مک کین کتل از انجمن روانشناسی آمریکا و جایزه مدال طلا بنیاد روانشناسی آمریکا برای سهم برجسته در روانشناسی را دریافت کرده است.
در سال 2008، وی به دلیل مشارکت در روانشناسی، جایزه دانشگاه لوئیزویل گراومایر را دریافت کرد.
در سال 2014، وی "به دلیل کمک های اساسی خود در روانشناسی اجتماعی، به ویژه برای کشف تأثیر مشاهده بر یادگیری و پرخاشگری انسان"، به عنوان افسر نشان دار کانادا منصوب شد.
در سال 2016، توسط رئیس جمهور باراک اوباما به او نشان ملی علوم اعطا شد.
هچنین آلبرت بندورا در انجمن افتخار روانشناسی بین المللی PSI CHI پذیرفته شد.