استنلی میلگرام یک روانشناس در زمینه روانشناسی اجتماعی است که علت شهرت وی را می توان به دلیل موارد زیر دانست:
آزمایش میلگرام
غریبه آشنا
آزمایشی جهانی کوچک
در این قسمت به شرح کامل آزمایش اطاعت استنلی میلگرام خواهیم پرداخت.
در دهه 1960 استنلی میلگرام، روانشناس دانشگاه ییل، یک سری آزمایش های اطاعت را انجام داد که نتایج شگفت انگیزی را به بار آورد. این نتایج نگاهی قانع کننده و نگران کننده به قدرت اقتدار و اطاعت ارائه می دهند. میلگرام آزمایشات خود را در سال 1961 و اندکی پس از آغاز محاکمه آدولف آیشمن جنایتکار جنگ جهانی دوم آغاز کرد. دفاعیات آیشمن مبنی بر اینکه وی هنگام دستور دادن به مرگ میلیون ها یهودی، صرفاً دستورالعمل ها را دنبال می کرد علاقه میلگرام را برانگیخت. میلگرام در کتاب 1974 خود با عنوان "تبعیت از اقتدار" این سال را مطرح کرد که "آیا ممکن است آیشمن و میلیون همدستش در هولوکاست فقط از دستورات پیروی می کردند؟ آیا می توانیم همه آنها را همدست بنامیم؟"
در سال 1963، میلگرام نتایج آزمایشات اطاعت خود را در مقاله "مطالعه رفتاری اطاعت" ارائه داد. در بحث و جدال بعدی، انجمن روانشناسی آمریکا به دلیل سواالاتی در مورد اصول اخلاقی کار وی، درخواست وی برای عضویت را به مدت یک سال متوقف کرد، اما در نهایت عضویت کامل را به وی اعطا کرد. ده سال بعد، در سال 1974، میلگرام کتاب اطاعت از اقتدار را منتشر کرد.
ابتدا در این آزمایش به افراد می گفتند که انجام آن به خاطر میزان سنجش حافظه و یادگیری و تاثیر تنبیه با شوک الکتریکی برای یادگیری است ،در صورتی که این طور نبود. آزمایش اطاعت متشکل از سه نفر بود که شامل یادگیرنده، محقق و معلم بود. در واقعیت محقق و یادگیرنده با یک دیگر در یک تیم بودند و از تمامی جزئیات آزمایش با خبر بودند اما در ظاهر ادعا می کردند که بی خبر هستند.
ابتدا یک قرعه کشی بین این سه نفر صورت می گرفت که باز هم این قرعه کشی فرمالیته بود چرا که محقق و یادگیرنده طوری برگه ها را درست کرده بودند که در هر صورت داوطلب هدف، نقش معلم را بگیرد.
پس از قرعه کشی و تعیین نقش از معلم می خواستند تا لباس سفیدی بپوشد و به اتاقی برود که محقق نیز در آن حضور داشت و در اتاق دیوار به دیوار یادگیرنده با اتصال به صندلی متصل به ولتاژ الکتریکی وجود داشت. محقق نیز نقش خود را به عنوان فردی که ناظر و گرداننده آزمایش است، معرفی می کند.
سپس معلم باید کلماتی را برای یادگیرنده بخواند تا حافظه او را محک بزند و از او خواسته می شود که در صورت غلط پاسخ دادن یادگیرنده باید برای جریمه به او شوک الکتریکی وارد کند و در مراحل بالاتر شوک را بیشتر کند.
در شوک 180 ولتی یادگیرنده فریاد می زند که دیگر تحمل ندارد و در شوک 270 ولتی واکنشش فقط یک جیغ است، البته این صداها همگی از قبل ضبط شده و ساختگی هستند و شوکی به یادگیرنده وارد نمی شود و این ها صرفا برای محک زدن داوطلب هدف، یعنی معلم است. هنگامی که ناله و ناراحتی یادگیرنده بیشتر می شد، معلم نیز خواهان ادامه ندادن این کار بود اما محقق مانع او می شد و می گفت که با قطع این کار، آزمایش منحل می شود و او را قانع به ادامه دادن می کرد.
در حالت عادی هیچ فردی حاضر به دادن شوک و حتی اذیت کسی به این روش نبود و میلگرام نظر سنجی زیادی در این باره کرده بود که کسی قادر به انجام این کارها نبود، ولی در آزمایش او افراد زیادی قادر به انجام این کار بودند. حال این سوال پیش میاید که چگونه؟ در واقع اقتدار محقق و ترغیب داوطلب توسط او و اطاعت داوطلب از او جواب ماست. به گفته میلگرام، "جوهر اطاعت این است که شخص خود را ابزاری برای تحقق خواسته های شخص دیگر بداند" بنابراین دیگر احساس مسئولیت در قبال اعمال خود نمی کند و کاری را که از او بخواهند، اطاعت می کند و انجام می دهد.
با الهام از وقایع هولناک در آلمان نازی، آزمایش های اطاعت میلگرام برای توضیح طیف وسیعی از تأثیرات اجتماعی بر افراد استفاده شده است، از جمله اینکه بازجویان چگونه می توانند افراد بی گناه را به جرم هایی که مرتکب نشده اند اعتراف کنند. در همان زمان نیز، این آزمایشات مورد حمله قرار گرفت. برخی از منتقدان پرسیدند که آیا آزمودنی ها غیر واقعی بودن شرایط را احساس می کنند؟ و دیگران ارتباط محیط آزمایشگاه با دنیای واقعی را زیر سوال بردند.