تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS)

پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ در مطالعات مختلف داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته و پژوهشگران تلاش کرده‌اند میزان اعتبار و دقت آن را ارزیابی کنند. نتایج نشان می ‌دهند که این ابزار از نظر روایی، توانسته است ابعاد مختلف رضایت زناشویی را به ‌خوبی پوشش دهد. همچنین، داده ‌های مربوط به پایایی نشان می ‌دهد که آزمون در سنجش مداوم این ویژگی، عملکرد قابل اعتمادی دارد.

وضعیت هنجاری در ایران

بر اساس پژوهش‌ های موجود، آزمون رضایت زناشویی انریچ (ENRICH) به ‌عنوان یکی از ابزارهای معتبر برای سنجش کیفیت روابط زناشویی، در مطالعات مختلف داخلی و بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است. نسخه کوتاه این پرسشنامه در ایران توسط سلیمانیان (1375) هنجاریابی شده، اما نسخه بلند آن هنوز به ‌طور رسمی در جمعیت ایرانی هنجار نشده است.

اعتبار تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS)

(1) اعتبار محتوایی  (Content Validity)

در نسخه فارسی آزمون، محتوای سؤالات توسط گروهی از متخصصان مورد ارزیابی قرار گرفته و روایی محتوایی آن تأیید شده است.

(2) اعتبار سازه  (Construct Validity)

روایی سازه به معنای توانایی ابزار در سنجش مفهوم مورد نظر است. در مطالعه مهدویان (1377)، ارتباط معناداری بین نمرات آزمون با مقیاس رضایت خانوادگی (در دامنه 0.41 تا 0.60) و رضایت از زندگی (بین 0.32 تا 0.41) گزارش شد که این مقادیر نشان‌ دهنده سطح مطلوبی از روایی سازه هستند.

(3) اعتبار همگرا  (Convergent Validity) 

همبستگی درونی میان فرم‌ های مختلف آزمون نیز بررسی شده است. سلیمانیان (1373) ضریب همبستگی درونی را برای فرم بلند برابر با 0.93 و برای فرم کوتاه 0.95 گزارش کرد که حاکی از هم ‌راستایی بالای دو نسخه است.

(4) اعتبار ملاکی یا تشخیصی  (Criterion Validity)

مطالعات بین‌المللی نشان داده‌ اند که این ابزار توانایی خوبی در تمایز میان زوج ‌های راضی و ناراضی دارد. برای نمونه، یافته ‌های اولسون و دیفرین (1997) حاکی از آن بود که آزمون قادر است زوجین خوشبخت و ناخوشبخت را از یکدیگر تفکیک کند؛ مسئله ‌ای که نشانه ‌ای از روایی تشخیصی مطلوب است.

پایایی تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS)

(1) پایایی همسانی درونی  (Internal Consistency)

پایایی این آزمون در پژوهش‌های متعدد بررسی شده است. در گزارش اولسون و فورینر (1993)، ضریب آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس‌ های مختلف به ‌صورت جداگانه محاسبه شده که شامل مقادیری مانند 0.90 برای تحریف آرمانی، 0.81 برای رضایت زناشویی، 0.73 برای مسائل شخصیتی، و 0.48 برای رابطه جنسی بوده است. این ضرایب نشان‌ دهنده ثبات مناسب بیشتر زیرمقیاس‌ ها هستند.
همچنین، در یک مطالعه گسترده توسط دیوید و امی اولسون (2000) که بر روی 25501 زوج انجام شد، میانگین آلفای کرونباخ برای کل آزمون بین 0.80 تا 0.86 گزارش گردید. در پژوهش دیگری، اولسون (1982) نیز پایایی کلی آزمون را با ضریب 0.92 تأیید کرد.

(2) پایایی بازآزمایی  (Test-Retest Reliability)

این نوع پایایی نشان می ‌دهد که آزمون در طول زمان چقدر پایدار عمل می ‌کند. بر اساس مطالعه ثنایی (1379)، در فاصله چهار هفته، ضریب بازآزمایی آزمون بین 0.77 تا 0.92 به‌ دست آمد. مهدویان (1375) نیز پایایی بازآزمایی را برای زنان و مردان به‌ صورت جداگانه بررسی کرده و در هر دو گروه مقدار 0.94 گزارش کرده است.

در مجموع، نتایج حاصل از بررسی‌ های انجام ‌شده نشان می ‌دهند که آزمون انریچ از اعتبار علمی قابل قبولی برخوردار است و می ‌تواند ابزاری دقیق برای سنجش ابعاد مختلف رضایت زناشویی در زمینه ‌های پژوهشی و مشاوره‌ ای باشد.

خلاهای پژوهشی و محدودیت های علمی

با وجود شواهد قابل توجه درباره روایی و پایایی آزمون انریچ، برخی محدودیت‌های پژوهشی همچنان قابل توجه‌اند. برای مثال، نسخه بلند این ابزار تاکنون در ایران هنجاریابی نشده و بیشتر یافته‌های موجود بر اساس فرم کوتاه آن گزارش شده‌اند (سلیمانیان، 1375). همچنین، مطالعات موجود عمدتاً بر زوج‌ های عمومی تمرکز داشته و اطلاعات اندکی درباره کارآمدی آزمون در جمعیت‌های خاص مانند سالمندان یا زوج‌های دارای تفاوت ‌های فرهنگی فراهم شده است. فقدان تحلیل‌ های آماری پیشرفته ‌تر مانند تحلیل عاملی تأییدی نیز می ‌تواند مسیر روشنی برای پژوهش‌ های آینده باشد.