

نسل زِد (Gen Z) و چالشهای روانشناختی آنها در مواجهه با دنیای دیجیتال
متولدین دهههای 75 تا 90، به عنوان اولین نسل کاملاً دیجیتال شناخته میشوند. این نسل با فناوری و اینترنت عجین شده و بسیاری از ابعاد زندگی آنها تحت تأثیر این ابزارها قرار گرفته است.
رشد این نسل در دنیایی پر از فناوری و اطلاعات، فرصتهای بینظیری را فراهم کرده است، اما در عین حال، چالشهای روانشناختی جدیدی را هم به همراه داشته است. در این مقاله به معرفی کامل چالشهای روانشناختی نسل زد در مواجهه با دنیای دیجیتال، دلایل و راهکارهای مقابله با آنها خواهیم پرداخت.
تعریف نسل زد
نسل زد نسلی است که معمولاً به افرادی اطلاق میشود که بین سالهای 1375 تا 1390 متولد شدهاند. این نسل، نخستین نسلی است که تمام عمر خود را در عصر دیجیتال تجربه کرده و به همین دلیل، به آنها "بومیهای دیجیتال" یا "نسل اینترنت" هم گفته میشود.
ویژگیهای بارز نسل زد
قبل از بررسی چالشهای روانشناختی، بهتر است نگاهی گذرا به ویژگیهای بارز نسل زد بیندازیم:
- تسلط بر فناوری: نسل زد از کودکی با فناوری آشنا بوده و به راحتی از آن استفاده میکنند.
- ارتباطات گسترده: شبکههای اجتماعی و اینترنت، ارتباطات آنها را گسترش داده و به آنها اجازه میدهد با افراد سراسر جهان در ارتباط باشند.
- چندوظیفهای: توانایی انجام چند کار به طور همزمان یکی از ویژگیهای برجسته این نسل است.
- آگاهی اجتماعی: نسل زد نسبت به مسائل اجتماعی حساستر بوده و به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در جامعه هستند.
- خلاقیت و نوآوری: این نسل به دنبال راه حلهای جدید و خلاقانه برای مشکلات است.
آشنایی با نسلهای مختلف زد و تفاوت آنها
نسل زد به زیرگروههای مختلفی تقسیم میشود. هر یک از این زیرگروهها، ویژگیهای خاص خود را داشته و تفاوتهای ظریفی با یکدیگر دارند. در ادامه به بررسی از این زیرگروهها میپردازیم:
زومرهای اولیه
این گروهها معمولاً بین سالهای 1375 تا 1380 متولد شدهاند. آنها اولین کسانی بودند که با اینترنت و تلفنهای همراه آشنا شدند و به همین دلیل، نسبت به سایر زیرگروهها، وابستگی بیشتری به تکنولوژی دارند.
زومرهای میانی
این گروه در حدود سالهای 1381 تا 1386 متولد شدهاند. آنها در دوران کودکی شاهد گسترش شبکههای اجتماعی و پلتفرمهای ویدویی بودند و به همین دلیل، به شدت به محتواهای تصویری و تعاملی علاقهمند هستند.
زومرهای پایانی
این گروه معمولاً بین سالهای 1387 تا 1390 متولد شدهاند. آنها در دنیایی بزرگ شدهاند که تلفنهای هوشمند و اپلیکیشنهای موبایل به طور گسترده مورد استفاده قرار میگرفت و به همین دلیل، به شدت به شخصیسازی و تجربیات شخصی علاقهمند هستند.
تفاوتهای بین زیرگروههای نسل زد
هر چند همه زومرها به عنوان نسل دیجیتال شناخته میشوند، اما تفاوتهای ظریفی بین زیرگروههای مختلف آنها وجود دارد. برخی از این تفاوتها عبارتانداز:
- تکنولوژی: زومرهای اولیه با تکنولوژیهای سادهتر بزرگ شدهاند، در حالی که زومرهای پایانی به تکنولوژیهای پیچیدهتر و پیشرفتهتر دسترسی دارند.
- شبکههای اجتماعی: زومرهای میانی و پایانی بیشتر از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند و به دنبال ایجاد ارتباطات اجتماعی قویتر هستند.
- محتوا: زومرهای اولیه بیشتر به محتواهای متنی علاقهمند هستند، در حالی که زومرهای میانی و پایانی به محتواهای تصویری و ویدیویی علاقهمند هستند.
چالشهای اصلی نسل زد در دنیای دیجیتال
چالشهای اصلی نسل زد در دنیای دیجیتال شامل موارد زیر میشود:
اختلالات خواب
استفاده بیش از حد از دستگاههای دیجیتال قبل از خواب به دلیل نور آبی منتشر شده از این دستگاهها و محتوای تحریکآمیز موجود در شبکههای اجتماعی، همه میتوانند چرخه خواب طبیعی را مختل کرده و منجر به مشکلات خواب همانند بیخوابی و اختلالات خواب شوند.
اضطراب و افسردگی
مقایسه مداوم خود با تصاویر ایدهآل شده دیگران در شبکههای اجتماعی، فشار برای داشتن یک زندگی کامل و بدون نقص و ترس از دست دادن فرصتها، میتواند منجر به افزایش اضطراب و افسردگی در نسل زد شود.
اعتیاد به اینترنت
وابستگی بیش از حد به اینترنت و شبکههای اجتماعی میتواند به یک اعتیاد تبدیل شود و بر روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و سلامت روان افراد تأثیر منفی بگذارد.
مشکلات توجه و تمرکز
حجم بالای اطلاعات و محرکهای موجود در دنیای دیجیتال، میتواند توانایی تمرکز و توجه افراد را کاهش داده و منجر به مشکلات یادگیری و کاهش بهرهوری شود.
انزوا و تنهایی
اگرچه شبکههای اجتماعی به افراد اجازه میدهند با تعداد زیادی از افراد ارتباط برقرار کنند، اما این ارتباطات اغلب سطحی هستند و نمیتوانند جایگزین روابط واقعی و عمیق شوند. در نتیجه، نسل زد ممکن است احساس انزوا و تنهایی کنند.
هویت دیجیتال
ساختن یک هویت آنلاین میتواند چالشبرانگیز باشد و منجر به سردرگمی در مورد هویت واقعی فرد شود. همچنین، نگرانی در مورد حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شخصی هم میتواند باعث ایجاد اضطراب شود.
فشارهای اجتماعی
نسل زد تحت فشارهای اجتماعی زیادی برای موفقیت در همه زمینهها هستند و این فشارها میتواند منجر به استرس و اضطراب شود.
آزار و اذیت آنلاین
آزار و اذیت سایبری یکی دیگر از چالشهای مهم نسل زد است که میتواند تأثیرات روانی جدی بر آنها داشته باشد.
دلایل بروز چالشهای روانشناختی نسل زد در مواجهه با دنیای دیجیتال
همانطور که اشاره کردیم، نسل زد در مواجهه با دنیای دیجیتال با چالشهای روانشناختی همراه است و ما در این قسمت به معرفی دلایل بروز این چالشها میپردازیم:
فرهنگ مقایسهای
فرهنگ حاکم بر شبکههای اجتماعی بر مقایسه افراد با یکدیگر تأکید دارد. این فرهنگ، احساس رقابت و نیاز به اثبات خود را در افراد تقویت میکند.
فیلترهای واقعیت
بسیاری از افراد در شبکههای اجتماعی تصویری ایدهآل از زندگی خود ارائه میدهند که با واقعیت فاصله زیادی دارد. این امر میتواند منجر به احساس ناکامی و ناامیدی در دیگران شود.
کمبود مهارتهای اجتماعی
وابستگی بیش از حد به دنیای مجازی میتواند منجر به کاهش مهارتهای اجتماعی شود. افرادی که بیشتر وقت خود را در فضای مجازی میگذرانند، ممکن است در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران مشکل داشته باشند.
فقدان نظارت والدین
در بسیاری از موارد، والدین به اندازه کافی بر فعالیتهای آنلاین فرزندان خود نظارت ندارند. این امر میتواند منجر به مواجهه نوجوانان با محتواهای نامناسب و آسیبزا شود.

بسیاری از افراد نسل زد زمان زیادی را صرف استفاده از دستگاههای دیجیتال میکنند و همین موضوع موجب افزایش نرخ افسردگی و اضطراب در آنها شده است.
راهکارهای مقابله با چالشها
در این قسمت با راهکارهای مقابله با چالشها برخورد میکنیم:
- تنظیم محدودیتهای زمانی: برای استفاده از دستگاههای دیجیتال و ایجاد تعادل بین دنیای آنلاین و آفلاین زمان مشخصی تعیین کنید.
- افزایش آگاهی: از تأثیرات منفی استفاده بیش از حد از دستگاههای دیجیتال و یادگیری مهارتهای مدیریت زمان آگاه شوید.
- تقویت روابط اجتماعی: در فعالیتهای اجتماعی، گذراندن وقت با دوستان و خانواده و ایجاد روابط واقعی شرکت کنید.
- جستجوی کمک حرفهای: در صورت نیاز، مراجعه به روانشناس یا مشاور میتواند به افراد کمک کند تا با مشکلات خود بهتر کنار بیایند.
- یادگیری مهارتهای جدید: یادگیری مهارتهای جدید همانند مدیتیشن، یوگا یا ورزش میتواند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کند.
- ایجاد عادات سالم: داشتن یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم میتواند به بهبود سلامت روان کمک کند.
عوامل تشدید کننده چالشها
برخی عوامل در تشدید این چالشها نقش داشتند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- پاندمی کووید-19: همه گیری کووید-19 باعث شد که افراد بیشتر از همیشه به فضای مجازی روی بیاورند و این امر باعث تشدید بسیاری از چالشهای روانشناختی نسل زد شد.
- الگوریتمهای شبکههای اجتماعی: الگوریتمهای شبکههای اجتماعی به گونهای طراحی شدهاند که کاربران را به تعامل بیشتر تشویق کنند و این میتواند باعث ایجاد اعتیاد و وابستگی شود.
- فشارهای تحصیلی و شغلی: فشارهای تحصیلی و شغلی هم میتوانند بر سلامت روان نسل زد تأثیر منفی بگذارند و استفاده از فضای مجازی را به عنوان یک مکانیزم مقابلهای افزایش دهند.
گرایشهای مد نسل زد چیست؟
نسل زد نسلی است که با فناوری دیجیتال بزرگ شده و دیدگاههای منحصر به فردی در مورد مد دارد. در اینجا برخی از گرایشهای مد محبوب در بین این نسل آورده شده است:
پایداری و مد اخلاقی
نسل زد به شدت نگران مسائل زیست محیطی و اجتماعی است. به همین دلیل، به مد پایدار و اخلاقی اهمیت زیادی میدهند. آنها به دنبال برندهایی هستند که از مواد بازیافتی استفاده میکنند، شرایط کار منصفانه را رعایت کرده و تأثیرات منفی خود بر محیط زیست را کاهش میدهند. همچنین خرید لباسهای دست دوم و فوتبالی وینتیج هم در بین این نسل بسیار محبوب است.
مد غیرجنسیتی و فراگیر
نسل زد به شدت به تنوع و فراگیری اعتقاد دارد. آنها هنجارهای سنتی جنسیتی را به چالش میکشند و به دنبال لباسهایی هستند که برای همه افراد، صرف نظر از جنسیتشان، مناسب باشد. مد غیرجنسیتی و فراگیر در حال افزایش است و بسیاری از برندها در حال طراحی لباسهایی هستند که برای همه افراد قابل استفاده باشد.
استایل خیابانی و لباسهای راحت
استایل خیابانی و لباسهای راحت در بین نسل زد بسیار محبوب است. آنها به دنبال لباسهایی هستند که هم شیک و هم راحت باشد. لباسهای ورزشی، هودیها، شلوارهای گشاد و کفشهای کتانی از جمله آیتمهای محبوب در این استایل هستند.
مد دیجیتال و متاورس
نسل زد با فناوری دیجیتال بزرگ شده و به همین دلیل، مد دیجیتال و متاورس برای آنها بسیار جذاب است. این نسل به دنبال لباسهای دیجیتالی هستند که میتوانند در دنیای مجازی بپوشند و با آواتارهای خود شخصیسازی کنند. برخی از برندهای مد در حال حاضر در حال طراحی لباسهای دیجیتالی و ایجاد تجربیات مد در متاورس هستند.
بیان فردیت
نسل زد به شدت به بیان فردیت و خلاقیت اهمیت میدهد. این نسل به دنبال لباسهایی هستند که به آنها اجازه دهد شخصیت منحصر به فرد خود را نشان دهند. آنها از ترکیب و تطبیق سبکهای مختلف و استفاده از اکسسوریهای خاص برای ایجاد استایل شخصی خود لذت میبرند.
سخن نهایی ای سنج درباره چالشهای روانشناختی نسل زد در مواجهه با دنیای دیجیتال
چالشهای روانشناختی نسل زد در مواجهه با دنیای دیجیتال، موضوعی پیچیده و چندوجهی است. برای مقابله با این چالشها، نیاز به همکاری والدین، مربیان، متخصصان حوزه سلامت روان و خود افراد نسل زد است. با اتخاذ راهکارهای مناسب و ایجاد محیطی حمایتی، میتوان به بهبود سلامت نسل زد و کاهش اثرات منفی دنیای دیجیتال کمک کرد.
اصطلاحات مهم این مقاله
سوالات متداول
-
چرا نسل زد چالشهای روانشناختی بیشتری دارد؟
- استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی، مقایسه مداوم با دیگران، فشارهای تحصیلی و شغلی و عدم تعاملات اجتماعی رو در رو از جمله عوامل اصلی ایجاد چالشهای روانشناختی در نسل زد هستند.
-
چه عواملی باعث میشود نسل زد به دنیای مجازی پناه ببرد؟
- دلایل مختلفی همانند تنهایی، اضطراب، مشکلات خانوادگی و نیاز به پذیرفته شدن از جمله دلایل پناه بردن به دنیای مجازی هستند.
-
آیا اعتیاد به اینترنت در نسل زد شایع است؟
- بله اعتیاد به اینترنت در این نسل به دلیل وابستگی شدید به دنیای مجازی بسیار شایع است.